Zweden zet na kritiek streep door experiment om zonlicht te dimmen

Zweden heeft een streep gezet door een wetenschappelijk experiment waarmee zonlicht gedimd zou kunnen worden. De technologie heeft als doel de opwarming van het klimaat af te remmen.

Zowel milieugroepen als vertegenwoordigers van de inheemse Sami-bevolking ageerden tegen de proef, die in juni moest plaatsvinden bij de Noord-Zweedse plaats Kiruna.

Zonlicht dimmen

De bedoeling was om via een zogenoemde stratosfeerballon reflecterende deeltjes op zo'n 20 kilometer hoogte in de atmosfeer los te laten. De deeltjes moeten zonlicht tegenhouden, waardoor de temperatuur daalt. Het is vergelijkbaar met de impact van grote vulkaanuitbarstingen, waarbij sulfaat- en asdeeltjes in de atmosfeer zonlicht blokkeren en op die manier effect kunnen hebben op het mondiale klimaat.

Onderzoekers van de Amerikaanse Harvard-universiteit hoopten met de proef in Zweden meer inzicht te krijgen in hoe de technologie eventueel ingezet kan worden tegen de opwarming van de aarde.

In onderstaande video van NOS op 3 legt weerman Peter Kuipers-Munneke uit hoe geo-engineering werkt:

In Zweden is flinke weerstand ontstaan tegen de proef met geo-engineering, ofwel het op wereldwijde schaal toepassen van technieken om het klimaat te beïnvloeden.

Leiders van de in Lapland levende Sami schreven een brief naar de Zweedse ruimtevaartorganisatie SSC. Volgens hen staat de test haaks op wat er moet gebeuren om klimaatverandering tegen te gaan: toewerken naar een CO2-neutrale samenleving "in harmonie met de natuur".

Andere critici vrezen dat de technologie ertoe kan leiden dat de motivatie om broeikasgassen terug te dringen afneemt. Ook zijn er zorgen over mogelijk onbedoelde en nog onbekende gevolgen.

Johanna Sandahl, voorzitter van de grootste Zweedse natuurbeschermingsorganisatie SSNC, is opgelucht dat de test niet doorgaat, zegt ze tegen persbureau Reuters. "Het is een afwijzing van technologie die extreme gevolgen kan hebben, zoals het veranderen van de waterkringloop, het verstoren van moessonpatronen of het verergeren van droogte." De technologie is volgens haar "te gevaarlijk" om ooit gebruikt te worden.

Volgende stop: VS?

David Keith, een van de Harvard-wetenschappers die verbonden is aan het project, noemt het annuleren van de proef "een tegenslag". Volgens hem wordt de komende tijd besteed aan het informeren van de Zweden zodat ze van mening veranderen.

In reactie op de vele vragen op de website van het project benadrukken de wetenschappers dat het materiaal dat gebruikt wordt - calciumcarbonaat, oftewel krijtpoeder - ongevaarlijk is voor mens en milieu. Daarnaast gaat het om een wetenschappelijk experiment, zeggen de onderzoekers, en niet om een grote test. Zo wordt er minder dan twee kilo van het materiaal losgelaten in een relatief klein gebied, met een diameter van een paar honderd meter.

Als Zweden de test blijft weigeren, wijken de wetenschappers mogelijk uit naar de VS. Voormalig president Trump zei in 2017 al open te staan voor dergelijke klimaatexperimenten in zijn land. Het is niet duidelijk hoe de huidige president Biden daarnaar kijkt.

De Amerikaanse academie voor wetenschappen schreef vorige week dat de overheid in de VS de komende vijf jaar tussen de 100 en 200 miljoen dollar zou moeten investeren om te onderzoeken of het dimmen van zonlicht een reële en veilige oplossing is voor de klimaatproblematiek.