Generaal pardon, maar geen paspoort: 'Voel me derderangsburger'
Ruim 10.000 asielzoekers die in 2008 een verblijfsvergunning kregen, kunnen geen Nederlander worden. Het gaat om mensen die in aanmerking kwamen voor een generaal pardon. Het lukt hen door aangepaste regelgeving niet om aan vereiste documenten te komen die nodig zijn om een Nederlands paspoort te kunnen krijgen. Tot grote ergernis van een meerderheid in de Tweede Kamer. Die vindt de eisen te streng.
Kamerleden en de Nationale ombudsman vragen al jaren dit op te lossen. Vorige maand gebeurde dat opnieuw, maar staatssecretaris Broekers-Knol van Vreemdelingenzaken legt de oproep naast zich neer. Ze wil eerst meer onderzoek. Kamerleden Van Dijk (SP) en Van Toorenburg (CDA) reageerden verbolgen. Zij vinden weer een nieuw onderzoek niet nodig.
Pardonregeling
De Kamerleden vallen over de aangepaste regeling sinds het pardon. In februari 2007 kondigde het kabinet Balkenende-IV een eenmalige pardonregeling af voor een specifieke groep asielzoekers. Die gold voor mensen die voor 1 april 2001 hun eerste asielverzoek hadden ingediend. Voorwaarde was verder dat ze nog in Nederland verbleven, geen oorlogsmisdaden hadden begaan en geen strafblad hadden.
Zo'n 27.500 mensen deden een beroep op de regeling. Zij kregen zo alsnog een verblijfsvergunning. Maar toen zij na vijf jaar het Nederlanderschap aan mochten vragen, bleek dat voor de meerderheid onmogelijk.
De regels waren in die vijf jaar aangescherpt. Ze moesten een paspoort en nu ook een geboorteakte overleveren. Het bemachtigen van zo'n geboorteakte uit het land van herkomst blijkt in veel gevallen onmogelijk. De Ombudsman trok daarover in 2017 al aan de bel.
Ongelijke rechten
"Het hebben van de Nederlandse nationaliteit is nodig om hen dezelfde rechten te kunnen geven als andere Nederlanders", zegt advocaat Vera Kidjan. Ze staat met het Amsterdamse advocatenkantoor Everaert 500 gedupeerden bij. Ze wil de groep zonder de vereiste papieren laten naturaliseren. Kidjan vindt het kwalijk dat ook de kinderen van deze mensen nooit Nederlander kunnen worden. "Dat belemmert hen in hun toekomst, bij het vinden van werk en het reizen buiten Nederland."
Opeenvolgende bewindspersonen hebben de eisen voor naturalisatie niet aan willen passen. De belangrijkste reden is dat ze willen voorkomen dat naturalisatie tot Nederlander plaatsvindt op basis van onjuiste persoonsgegevens of nationaliteit. Nu is dat moeilijk, want er kan niet getoetst worden of de aanvrager echt de persoon is die hij zegt te zijn.
Nationaliteit onbekend
Een van de cliënten van Kidjan is Christy Bedika. Hij is geboren in 1998 in Baarn. Zijn ouders zijn naar Nederland gevlucht vanuit Angola en kregen een verblijfsvergunning dankzij de pardonregeling. Bedika staat bij de gemeente geregistreerd met "nationaliteit onbekend". Bedika is feitelijk sinds zijn geboorte staatloos. En dat lijkt onmogelijk om te veranderen.
Zijn ouders zeggen te zijn gevlucht uit Angola. Van de Nederlandse autoriteiten heeft hij daarom een geboorteakte uit dat land nodig, maar zegt Bedika: "De autoriteiten in Angola kennen mij niet. Ik kan daar geen paspoort aanvragen."
Hij vraagt zich af waarom Nederland aan de huidige eisen blijft vasthouden. "Mijn identiteit staat vast. Die is ontstaan bij mijn geboorte in Nederland. Bij de Belastingdienst en andere overheidsinstanties is er geen twijfel over mijn identiteit. Maar als ik een Nederlands paspoort wil krijgen wordt er opeens moeilijk gedaan". Bedika voelt zich een "derderangsburger". "Moet ik de rest van mijn leven rondlopen zonder nationaliteit?", vraagt hij zich vertwijfeld af.
Staatssecretaris Broekers-Knol heeft het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum gevraagd alle bestaande onderzoeken nog eens op een rij te zetten. De IND moet inventariseren bij welke mensen er om welke reden nog problemen zijn. Ze wil die inventarisatie voor de zomer klaar hebben.
