Haagse plannen: rekeningrijden, meer lightrails en minder vaak vliegen

• Bernice Willemsen

  redacteur Politiek

Een lightrailnetwerk door en tussen alle grote steden, snelle en supersnelle treinen naar het noorden, oosten en zuiden van Nederland en naar Europese plaatsen. En ook nog moderne Rapid-bussen, die sneller moeten zijn dan de automobilist, door zonder files via de snelweg dezelfde route af te leggen.

De meeste politieke partijen die in de Tweede Kamer zitten nemen in hun verkiezingsprogramma's de ruimte voor hun toekomstplannen over het beste transport van A naar B.

Nieuwe woonwijken

Dat moet ook wel, menen veel partijen. Nederland heeft (inter)nationaal afspraken gemaakt (Verdrag van Parijs en het Klimaatakkoord) om minder broeikasgas uit te stoten. En om de Nederlandse natuur te beschermen mag er minder stikstof de lucht in. Ook moeten er veel nieuwe woonwijken worden gebouwd en al die nieuwe bewoners zullen ook zonder auto op de plaats van bestemming moeten kunnen komen. Daarom pleiten alle partijen voor "goed", "beter", "hoogwaardig", "sneller" en "betaalbaar' openbaar vervoer.

Lightrail

Wat hebben ze dan voor ogen? Lightrail, staat in de verkiezingsprogramma's van bijvoorbeeld de VVD, de PvdA, de Partij voor de Dieren en Denk. Het is een mix van een trein en een tram en kan vooral in de Randstad uitkomst bieden. Voorbeeld is de RandstadRail, die al bestaat en rijdt tussen Den Haag en Rotterdam.

Maar ook het "achterland" en dunbevolktere gebieden moeten goed ontsloten worden. Meer regiogeoriënteerde partijen, zoals het CDA, de SGP en de ChristenUnie, maar ook de PvdA, D66 en GroenLinks tekenen al nieuwe treintrajecten op de kaart van Nederland. De SGP is heel specifiek: er moet een trein stoppen in Staphorst en Barneveld-Noord.

Swipe door enkele in het oog springende plannen die partijen in hun verkiezingsprogramma hebben staan:

Van alle plannen zal de aanleg van een Lelylijn goede kans maken om in het volgende regeerakkoord te worden opgenomen. Zeven partijen zien deze nieuwe spoorlijn tussen Lelystad en Groningen wel zitten. Maar de aanleg van nieuwe spoorlijnen zal wel even duren, dat is niet in een kabinetsperiode te regelen.

Gratis openbaar vervoer

Aan gratis openbaar vervoer denkt de PvdA (voor kinderen op woensdag en in het weekend), de ChristenUnie (voor de meereizende kinderen) en de SP (voor ouderen en kinderen onder de 12 jaar). De SGP wil ook gratis ov voor kinderen tussen 0 en 11) en de Partij voor de Dieren denkt aan een btw-verlaging voor het ov-kaartje. De PVV spreekt over "betaalbaar" en Denk wil "goedkoper" openbaar vervoer.

In het verkiezingsprogramma van D66 staat dat treinreizen tot 700 kilometer goedkoper moet worden dan de auto of het vliegtuig. Dat deze twee vervuilende vervoersmiddelen duurder zullen worden, is wel duidelijk. In het programma van van oudsher 'autopartij' VVD staat het eens omstreden woord 'kilometerheffing' zelfs opgetekend. Weliswaar alleen voor elektrisch auto's, maar toch. De grootste partij schrijft er nog wel bij dat "autorijden voor iedereen betaalbaar" moet zijn.

Rekeningrijden

De deur staat daarmee definitief open voor het beprijzen van het veelvuldig gebruik van de auto. De partijen noemen het allemaal anders: van "hervorming autobelasting" (CDA), "intelligente kilometerheffing" (D66), "vlakke heffing" (SGP), "rekeningrijden" (GroenLinks), "vervuiler betaalt" (PvdA). Maar hoe dan ook, de Nederlander moet langzaam maar zeker zijn auto vaker laten staan, is het idee.

De PVV blijft wel opkomen voor de autorijder en vindt dat de maximumsnelheid naar 140 kilometer moet. Forum wil "op plekken waar dat verantwoord is" nog harder kunnen rijden en pleit voor een Duits model. En Denk heeft zichzelf uitgeroepen tot de enige echte autopartij van Nederland omdat de automobilist "niet de dupe" mag worden van het beleid.

De allersnelste manier om van A naar B te komen, althans naar het buitenland, is natuurlijk het vliegtuig. Verschillende partijen willen dat ontmoedigen, op welke manier dan ook. De VVD is nog voorzichtig, maar wil in internationaal verband wel af van de vrijstelling voor accijns op kerosine. En de vliegbelasting moet blijven bestaan. Linksere partijen, zoals verwacht, willen nu al de vliegbelasting verhogen, ook op nationaal niveau.

Verkiezingsprogramma's staan altijd vol plannen, maar het is zoals bij elke formatie moeilijk te voorspellen wat er bij de onderhandelingen van overblijft. Niet alles is betaalbaar en er is altijd veel verschil van mening. Op 18 maart, de dag na de verkiezingen, begint het gesprek hierover tussen de partijen.