Lennart Bloemhof en Stan Rombouts
Lennart Bloemhof en Stan Rombouts
De terrassen nog snel heropenen, de avondklok afschaffen of meer ademruimte bieden aan winkels? Het lijkt op papier verleidelijk voor het demissionaire kabinet om voor politiek gewin kort voor de Tweede Kamerverkiezingen de teugels te laten vieren. Maar campagne-experts zeggen: plots versoepelen zou zomaar averechts kunnen werken. Ze verwachten de komende weken dan ook geen 'coronacadeautjes'.
Na ruim een jaar coronacrisis wordt de roep om versoepelingen sterker. Gisteren pleitte Veiligheidsberaadvoorzitter Hubert Bruls namens de burgemeesters voor "perspectief op versoepelingen". Vanuit de samenleving klinken alarmerende oproepen van ondernemers en campagnevoerende politici vallen volop het kabinetsbeleid aan.
Dit café in Amsterdam besloot open te gaan en had volgens AT5 een aantal juristen ingeschakeld voor als handhaving langs zou komen:
Tegelijk presenteren partijen in campagnes hun kijk op de coronamaatregelen. De een wil bijvoorbeeld dat het hoger onderwijs eerder wordt heropend en andere partijen pleiten voor snellere opening van de horeca.
Mark Thiessen van campagnebureau Meute, in het verleden werkzaam voor de VVD, vindt dat de invloed van de pandemie op de verkiezingscampagne enorm is. "Als er geen coronavirus zou zijn, was het nu een strijd tussen twee of drie partijen", zegt hij. Nu staat de VVD in de peilingen ruim voor op de rest.
Campagne-expert Justin Koornneef van bureau BKB ziet een "strategisch schaakspel" bij partijen, die voortdurend wikken en wegen over wat ze willen uitstralen. "Want ik denk dat kiezers echt wel verder kijken dan de komende paar weken", zegt hij. "Dus niet plat versoepelen. Ze vragen zich meer af: zit ik over een jaar weer in het vliegtuig?"
Die verschillende visies op hoe te navigeren in de crisis leidt in campagnetijd ook tot wrevel tussen coalitiepartners, bleek zondag in het RTL-Verkiezingsdebat. D66-lijsttrekker Kaag pleitte daarin voor massale inzet van sneltesten. Het leverde haar een sneer op van CDA-leider Hoekstra: "Dat is geen plan van u. Dat hebben we anderhalve week geleden in de ministerraad besproken."
Geen problemen met dubbele petten
Vandaag kwamen kabinetsleden bijeen in het overleg met de MCC, de speciale ministeriële commissie crisisbeheersing. De vergadering liep bijna een uur uit. Er was flink gediscussieerd over versoepelingen en maatregelen, zei Hoekstra na afloop. "Ik begrijp heel goed de frustratie van ondernemers. Toch kan niet alles wat wij, wat ik, op hele korte termijn zou willen", zei hij.
Hij benadrukte verder dat hij als demissionair minister van Financiën en de CDA-lijsttrekker dezelfde persoon is, waardoor er volgens hem geen problemen zijn als hij spreekt over het coronabeleid. Kaag zei als demissionair minister die dubbele rol ook niet lastig te vinden, omdat ze naar eigen zeggen altijd al stond voor een verbreding van de corona-aanpak. "En dan kom je op een gegeven moment soms tot andere keuzes."
Demissionair minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid) begrijpt wel dat zijn kabinetscollega's als lijsttrekkers "perspectief" pogen te schetsen in hun campagnes, ondanks het sombere epidemiologische beeld dat het RIVM vandaag schetste. "In de verkiezingscampagne gaat het er met name over hoe Nederland er na de crisis uitziet. Daar hoort perspectief bij. Verder hebben we in de ministerraad al een jaar lang discussie over maatregelen. Dat is logisch."
Het RIVM ziet op basis van de besmettingscijfers van de afgelopen week misschien wel het begin van de derde golf:
Demissionair premier Rutte hield zich vandaag afzijdig in de versoepeldiscussie. Politicoloog Simon Otjes, verbonden aan de Universiteit Leiden, snapt dat wel. "Wat partijen nu motiveert, is dat de meeste kiezers het beleid nog steeds steunen", legt hij uit. "Mensen die geen eigen zaak hebben zijn er minder kritisch over en de bredere middengroep die de VVD aanspreekt is hartstikke blij met Rutte als strenge vader. Voor Rutte is de huidige strategie daarom prima: bijna geen campagne voeren. Hij is de grootste partij, als grote leider van het land."
Campagnestrateeg Mark Thiessen onderschrijft die woorden. Volgens hem kan Rutte als "coronabaas" vooral van zichzelf verliezen. Volgende week maandag staat de vooralsnog laatste persconferentie over de coronacrisis voor de verkiezingen op de agenda. De regels dan met 'cadeautjes' plots versoepelen, zou volgens hem "heel doorzichtig" zijn.
"Die persconferentie zal altijd worden uitgelegd als electoraal gewin. Of hij de terrassen nu wel of niet opent. Maar dat is voor hem juist een reden om zich er niks van aan te trekken", zegt Thiessen. Politiek verslaggever Ron Fresen zegt ook dat Ruttes geloofwaardigheid pas "echt aangetast" zou worden als hij opeens de terrassen zou heropenen bij slechte besmettingscijfers.
Campagne-expert Koornneef legt uit dat Rutte als leider in crisistijd hoe dan ook in het voordeel is. "Want ik kan me voorstellen dat het voor andere partijen frustrerend is dat hij daar mag gaan staan. Tegen zo'n persconferentie kan geen verkiezingsdebat op."
