Meer wanbetalers: 7 miljard euro extra leningen op rand afgrond

• Charlotte Waaijers

  redacteur Economie

Een kroegbaas die haar krediet niet kan afbetalen, of een huiseigenaar die de hypotheek niet meer kan opbrengen: er zijn het afgelopen jaar meer bedrijven en mensen bij gekomen die hun leningen bij banken niet kunnen afbetalen. Leningen met wanbetalingen namen met ruim 7 miljard euro toe.

Dat blijkt uit nieuwe cijfers van De Nederlandsche Bank die de NOS heeft opgevraagd over alle leningen bij Nederlandse banken, ook die in het buitenland. Het gaat om het verschil tussen december en maart vorig jaar. Een klant is wanbetaler als hij of zij ten minste drie maanden achter elkaar een rekening bij de bank niet betaalt.

Voor banken is de stijging nog niet zorgwekkend, de grote piek wordt na de zomer pas verwacht. Wat kunnen we nu al zeggen over wat er nog aankomt, en hoe zit dat in Nederland?

Nog 20 miljard aan risicovolle leningen

De omvang van leningen die nog wel werden afbetaald, maar waar het risico aanzienlijk is toegenomen dat dit de komende tijd niet meer lukt, steeg harder. Die groeiden met ruim 20 miljard euro.

Op het totaal van uitstaande leningen van 1900 miljard euro is dit nog steeds maar een klein deel. Het totaal aan risicovolle leningen vormt 1,8 procent van alle kredieten, en het totaal aan leningen waar betalingen niet op binnenkomen 2,2 procent.

Banken zeggen desgevraagd dan ook dat het nog relatief rustig is op hun afdelingen 'bijzonder beheer', waar de wanbetalers terechtkomen in een poging ze weer financieel gezond te krijgen.

Dat wil niet per se zeggen dat er niet meer financiële problemen zijn bij bedrijven. Veel ondernemers worstelen met de andere rekeningen die doorlopen, zoals voor de huur, van toeleveranciers of belastingen.

In sommige gevallen betalen ondernemers hun leningen door spaargeld 'op te eten' of door andere betalingen uit te stellen. Zo is de hoeveelheid uitgestelde belasting, in feite een lening bij de overheid, in december afgelopen jaar opgelopen tot 13,2 miljard euro. Ook dat geld moet ooit weer worden terugbetaald.

Faillissementspiek eind van het jaar

In een eerder deze week gepubliceerd rapport van PwC en de Universiteit Leiden zeggen herstructureringsexperts van banken, advocatenkantoren en bedrijfsadviesbureaus dan ook dat ze verwachten dat de grote golf aan wanbetalingen nog komt. Ze voorspellen een faillissementspiek aan het einde van dit jaar.

Dat verklaart ook waarom banken, ondanks de voorlopige rust, al tientallen extra mensen hebben aangenomen op hun afdelingen bijzonder beheer.

Nog geen verloren geld

Voor de banken betekenen klanten die (dreigen) hun rekeningen niet meer betalen, niet per se dat ze hun geld straks kwijt zijn. Normaal gesproken komt grofweg twee op de drie klanten weer gezond uit het bijzonder beheer, alhoewel dat volgens deskundigen nu minder kan zijn.

Vallen ze toch om, dan haalt de bank geld uit hun eigen 'stroppenpot.' Dat is geld dat banken opzij hebben gezet om dit soort klappen op te kunnen vangen. Daar hebben ze afgelopen jaar al miljarden in gestopt.

Meer dan een 1,7 miljard in de Nederlandse 'stroppenpotten'

De cijfers van De Nederlandsche Bank, de centrale bank en toezichthouder in Nederland, gaan over álle leningen bij de verschillende Nederlandse banken. Dus ook die in het buitenland. Over klanten en leningen specifiek in Nederland houden niet alle banken cijfers bij.

Om toch een beeld te krijgen van hoe het gaat met klanten in Nederland, heeft de NOS de jaarcijfers die de vier grote banken vorige week publiceerden erbij gepakt en cijfers bij hen opgevraagd.

Rabobank en ABN Amro moeten de bedragen in de stroppenpotten voor leningen die in Nederland verstrekt zijn schatten, omdat ze die niet afzonderlijk per land bijhouden. Om bij benadering een bedrag te kunnen noemen, kijkt ABN Amro naar leningen aan particulieren en het midden- en kleinbedrijf, die voornamelijk in Nederland zitten. Ook Rabobank kijkt om deze reden hiervoor naar leningen aan met name consumenten.

Deze bedragen hebben de banken voor Nederland bij benadering in de stroppenpot heeft gedaan:

ING schat dat er aan het eind van afgelopen jaar in Nederland 200 miljard euro aan leningen uitstond. ABN Amro noemt op basis van dezelfde eerdere benadering 235 miljard euro, Rabobank had 271 euro miljard aan consumenten uitstaan en bij de Volksbank was dat in totaal bijna 50 miljard euro.

Van de opgeteld ongeveer 750 miljard euro aan verstrekte leningen in Nederland, gaan ze er dus van uit dat zo'n 1,7 miljard euro misschien niet terugkomt.

Sommige banken houden ook bij hoe risicovol deze leningen zijn. ING houdt de meest gedetailleerde cijfers bij specifiek voor Nederland, ABN Amro kijkt voor zijn benadering weer naar de hypotheken. Wat opvalt aan de beschikbare cijfers is dat het risico op wanbetaling bij zakelijke leningen aanzienlijk hoger is dan bij hypotheken.

Dit zijn de percentages leningen die in Nederland in de gevarenzone zitten, en de leningen die in de gevarenzone zitten: