In Oekraïne liggen de covid-afdelingen inmiddels propvol. Het gezondheidssysteem staat er op omvallen. De race om de vaccins gaat aan het land voorbij: voorlopig moet het land het doen met slechts honderdduizend vaccins voor de ruim veertig miljoen inwoners.
Vlak bij het front van de nog altijd dooretterende oorlog in Oost-Oekraïne ligt het dorp Severodonetsk. Hier runt arts Boris Sjisjin het lokale ziekenhuis. Het puilt uit van de coronapatiënten. Noodgedwongen moeten veel patiënten een kamer delen.
Sjisjin heeft zelfs de kinderafdeling moeten omtoveren tot covid-afdeling:
Sjisjin ziet de aantallen besmettingen dalen, maar put daar geen hoop uit. "De cijfers dalen omdat we minder tests uitvoeren, mensen willen zich niet meer laten testen."
Slechts 22 procent van de voor coronapatiënten gereserveerde ziekenhuisbedden beschikken over zuurstof, vertelt Lotta Sylwander, de lokale vertegenwoordiger van Unicef. "Mensen sterven hier bij bosjes." De vaccins moeten licht aan het eind van de tunnel bieden, maar het lukt Oekraïne niet om mee te komen in de wereldwijde race om vaccins.
De Oekraïense minister van volksgezondheid Maksim Stepanov zag met lede ogen aan hoe rijke landen massaal vaccins insloegen om hun eigen bevolking te vaccineren. "Sommige landen hebben meer vaccins ingekocht dan ze nodig hebben. In zo'n wereld leven wij." En in zo'n wereld kan het armlastige Oekraïne geen partij bieden. Vaccinatie-nationalisme in het Westen zorgt ervoor dat arme landen steeds langer moeten wachten op hun vaccins.
Covax, een initiatief van onder andere de WHO, moet vaccins verdelen, maar de enorme competitie en het hamsteren in het Westen zorgen ervoor dat Covax maar mondjesmaat vaccins kan doneren.
'Wachten tot 2023'
De Canadese professor Steven Hoffman maakt zich er druk over. Westerse landen prioriteren onder grote politieke druk hun eigen bevolking. Maar dat is in een pandemie niet productief, zegt Hoffman. "Virussen hebben geen paspoorten, we kunnen ze niet tegenhouden bij de grens. Daarom wordt ook onze gezondheid er beter van als de rest van de wereld gezond is."
Het idee achter het Covax-mechanisme is dat álle landen sneller en goedkoper aan grotere hoeveelheden vaccins kunnen komen, als er collectief wordt ingekocht. Maar in de praktijk kozen rijke westerse landen ervoor om op eigen houtje alvast in te kopen, waardoor een run op vaccins ontstond. De rijke landen hebben nu hun handen vol aan de vaccins, terwijl de landen die van Covax afhankelijk zijn nog lang moeten wachten.
Als het zo doorgaat, moeten sommige arme landen tot 2023 wachten voordat hun bevolkingen grotendeels zijn ingeënt. "De pandemie zal langer voortrazen door het gebrek aan internationale samenwerking", zo voorspelt Hoffman. "Arme landen zullen nog langer moeten wachten op hun vaccins. In die landen kunnen nieuwe mutanten ontstaan, die vervolgens de hele wereld weer zullen bedreigen."
De snelste weg uit de pandemie loopt volgens Hoffman toch via Covax. "Landen moeten investeren in Covax. De rijke landen moeten zich committeren aan de doelstelling om niet alleen hun eigen bevolking van vaccins te voorzien, maar ook landen die dat misschien niet kunnen veroorloven. Het is onacceptabel dat we nu aan sommige landen vragen om het vaccinatieprogramma uit te stellen tot 2022 of 2023."
