Avondklok beperkt contact, 'dat kan desastreus zijn voor jongeren'

Niet naar school of even langs bij vrienden en bovenal: niet kunnen experimenteren. Jongeren komen door de avondklok en andere lockdownmaatregelen psychisch in de knel. Ze hebben sociaal contact nodig voor hun ontwikkeling, zeggen experts. Dit kan tragische gevolgen hebben op de korte of lange termijn.

De behoefte aan contact is onder jongeren zo groot, dat de politie verzet verwacht tegen de avondklok. "We zien dat er op internet veel oproepen rondgaan", zegt Jan Struijs van de Nederlandse Politiebond. "Politiemensen uit steden verspreid over het hele land horen dit soort berichten van jongerenwerkers. Het wordt nog een hele opgave."

Toch is het heel natuurlijk en gezond dat jongeren elkaar willen opzoeken. Ze ontwikkelen nog volop hun identiteit, zegt Karóly Illy, kinderarts en voorzitter van de Vereniging voor Kindergeneeskunde. "En juist dat wordt in de huidige lockdown en met een avondklok zeer beperkt."

"De lockdown is voor jongeren relatief zwaarder dan voor ouderen. Gebrek aan structuur en contact kan voor deze groep desastreus zijn", zegt hoogleraar Neurocognitieve Ontwikkelingspsychologie Eveline Crone. Ze schreef een boek over het puberbrein.

Hersenontwikkeling

Tussen 12 tot 25 jaar zit het jonge brein in een transitieperiode. Die hersenontwikkeling zorgt ervoor dat jongeren een eigen plek in de samenleving vinden. "Psychiatrische stoornissen zoals depressie of schizofrenie ontstaan vaak in deze periode", zegt Crone. "De gevolgen van de huidige lockdown zullen we als maatschappij op termijn moeten dragen."

Uit onderzoek blijkt dat jongeren tijdens de eerste golf meer kampten met psychische problemen, benadrukt Arne Popma, hoogleraar kinder- en jeugdpsychiatrie. "We zien een toename van angstklachten, somberheid en algemeen welzijn onder jongeren. Dit blijkt uit onderzoek naar jongeren in de eerste golf. Ook 113 Zelfmoordpreventie ziet een toename in het aantal hulpvragen en we horen dit soort verhalen uit de jeugdhulpverlening."

"We denken dat dit ligt aan het gebrek aan fysieke contacten", zegt Károly Illy. De kinderarts spreekt veel jongeren die het moeilijk vinden dat scholen gesloten zijn. "Scholen zijn vaak een veilige haven. Nu dit wegvalt is het lastiger om in de smiezen te krijgen wie in de knel komt." Zelf is hij lid van het OMT. "Ik ben medeverantwoordelijk voor het advies de scholen te sluiten. Ik sta achter dat besluit, maar het doet wel pijn."

Experimenteren

Jongeren moeten ruimte krijgen om te experimenteren, om uit de ban te springen of hun stem te laten horen. Popma: "Je ontwikkelen als gezonde jongvolwassene kan niet in isolatie." Voor oudere generaties is het volgens Eveline Crone lastig om te begrijpen waarom dit zo essentieel is. "Wij kunnen dat toch ook niet?', hoor je vaak. Dat is overigens altijd zo geweest, van generatie op generatie."

Crone merkt op dat jongeren nu soms gestigmatiseerd worden als groep die lak heeft aan de coronamaatregelen. "Zeker ook bij de discussie over de avondklok. Dan luidt het argument: jongeren komen nog samen, er zijn illegale feesten. Ja, die zijn er. Maar er wonen drie miljoen jongeren in Nederland. De meeste jongeren doen dit niet."

Tragisch ongeval

Veel pubers worstelen zich door de lockdownperiode. Soms loopt het tragisch af. Afgelopen weekend overleed een jongen van veertien uit Amsterdam. Zijn ouders schrijven in een rouwadvertentie dat hun zoon de lockdownmaatregelen slecht verteerde. Dat hij contact en structuur miste.

"Hij zocht iets dat spannend was, maar waarvan zijn overmoedige puberbrein de consequenties niet kon overzien", stond er. "Pepijn kwam om het leven door een koolmonoxidevergiftiging in combinatie met drugs." Er was geen sprake van zelfmoord.

De school van de jongen opende een online condoleanceregister. Ook de hockeyclub waar hij speelde staat stil bij het overlijden van het jeugdlid.

De overlijdensadvertentie maakt veel los op Twitter:

Hoogleraar Crone: "Je kunt de veerkracht niet alleen in de persoon of het gezin zoeken. Je moet breder kijken, ook naar initiatieven voor jongeren om toch samen te komen, bijvoorbeeld vanuit de lokale overheid." Echt fysiek samenkomen, en dus geen online alternatieven. "We weten uit onderzoek dat online geen alternatief is voor echt contact."

Structuur is bovendien essentieel, zegt hoogleraar Popma. "Als je maar 1 persoon per dag mag zien, zou het kunnen helpen als je dit ook echt plant. Het gevaarlijkst is als jongeren het gevoel hebben met niemand te kunnen praten en dan impulsief gaan handelen. Ze weten vaak niet van het bestaan van anonieme chatlijnen, 113 online of de jeugdtelefoon. En dat dat gratis is."

Károly Illy pleit voor een plan van aanpak voor de lange termijn. "Er moet een soort deltaplan komen. Niet alleen de KLM en horeca moeten we steunen, ook onze jongeren."