Crisisopvang jeugdpsychiatrie overbelast, suïcidale jongeren in de knel
In het hele land zoeken steeds meer jongeren hun toevlucht bij de crisisdienst jeugdpsychiatrie. Afhankelijk van de regio zien ggz-instellingen het aantal crisismeldingen met 30 tot 60 procent stijgen vergeleken met vorig jaar. Het gaat vooral om jongeren met zelfmoordneigingen en met ernstige eetstoornissen waarbij acuut dwangvoeding nodig is.
In de Randstad, West-Brabant en Oost-Nederland wordt de sterkste toename gemeten. De coronapandemie is een van de verklaringen voor de stijging. Sommige instellingen halen hulpverleners weg bij de niet-crisiszorg om de crisisdienst draaiend te houden.
Dat blijkt uit een rondvraag van de vereniging van ggz-organisaties bij twintig grote instellingen die crisiszorg voor kinderen en jongeren aanbieden. De rondvraag is vóór het ingaan van de huidige lockdown gedaan. Branchevereniging de Nederlandse ggz vreest dat de situatie verder verslechtert.
Steeds complexere klachten
Parnassia is de grootste ggz-instelling in Nederland, actief in vijf provincies. Bij Youz, de jeugd-ggz van Parnassia, werken 2000 mensen die jaarlijks zo'n 30.000 kinderen en jongeren gespecialiseerde zorg geven.
Twee crisisdiensten van Youz, in Capelle aan den IJssel en in de Zaanstreek, kregen dit jaar 50 procent meer crisismeldingen. "De rek is uit onze behandelcapaciteit", zegt een woordvoerder. "Jongeren blijven langer in behandeling omdat hun klachten steeds complexer worden."
Geen doorstroming
Net als op de spoedeisende hulp van ziekenhuizen krijgen de ernstigste klachten voorrang. Als een behandeling slaagt, dan stokt het vaak bij de vervolgzorg. Daar is lang niet altijd plek voor een kind of jongere die bij de crisisdienst gestabiliseerd is. Daardoor blijven ze hangen bij de crisiszorg.
De sterk gestegen vraag naar crisiszorg is een gevolg van de lange wachtlijsten voor reguliere jeugd-ggz, zegt de woordvoerder van Parnassia. "De klachten van kinderen en jongeren verergeren terwijl ze op de wachtlijst staan. Corona doet de rest. Een weekendje van hun kind bij opa en oma geeft ouders even lucht, maar dat is er niet meer bij. De scholen zijn ook weer dicht. Daardoor dreigen thuis escalaties."
Niet automatisch vervolgzorg
Het lijkt logisch dat iedereen die in aanmerking komt voor crisiszorg automatisch vervolgzorg krijgt. Maar dat is niet zo. Die moet aangevraagd worden bij de gemeente en dat leidt al snel tot vertraging. "Geef ons vertrouwen en controleer achteraf", zegt de woordvoerder van Parnassia. "Het is alsof de brandweer de uitslaande brand mag blussen maar dan twee weken moet wachten op toestemming voor nablussen."
Enkele gemeenten, waaronder Amsterdam, hebben intussen de administratieve eisen voor vervolgzorg na crisisopvang flink versoepeld.
Geen budgetplafonds meer
De vereniging van ggz-organisaties vraagt de gemeenten om genoeg geld beschikbaar te stellen om kinderen en jongeren in nood de zorg te kunnen geven die zij nodig hebben. "Knellende budgetplafonds moeten er in deze noodsituatie echt vanaf", aldus voorzitter Jacobine Geel van de brancheorganisatie.
"De hulp en extra inzet van personeel vanwege de toenemende zorgzwaarte moet worden gefinancierd. De stijging van het aantal kinderen en jongeren dat sinds corona in de problemen komt, is schrikbarend en vereist directe actie."
Gemeenten kampen echter met grote tekorten op de jeugdzorg. Vrijdag stuurde staatssecretaris Blokhuis de Kamer een onderzoek waaruit blijkt dat ze in 2019 tussen 1,6 en 1,8 miljard euro meer aan jeugd-ggz uitgaven dan ze ontvingen van het Rijk.
Extra budget schiet tekort
De gemeenten krijgen al extra geld van het Rijk voor jeugd-ggz - 420 miljoen in 2019 en 300 miljoen per jaar in 2020, 2021 en 2022 - maar die bedragen verbleken bij het jaarlijkse tekort. En de extra uitgaven aan jeugd-ggz door problemen als gevolg van de coronamatregelen zijn er niet in meegenomen.
Staatsecretaris Blokhuis gaat overleggen met de Vereniging van Nederlandse Gemeenten over structureel extra geld voor de jeugdzorg én maatregelen om de zorg financieel beheersbaar te maken.
Eventuele resultaten van dat overleg gelden echter pas voor de volgende kabinetsperiode. "Zo lang kunnen deze kinderen en onze zorgprofessionals absoluut niet wachten", zegt Geel. "We dringen aan op snel overleg met Blokhuis en de VNG om de nood die nu speelt op te lossen."