Utrecht wil einde maken aan veel te vroege inschrijving voor basisschool

• David van Hulzen en Joséphine Truijman

Er komt vrijwel zeker een centraal inschrijfsysteem voor alle basisscholen in Utrecht waar ouders kinderen moeten aanmelden die voor het eerst naar school gaan. De gemeente en schoolbesturen willen op deze manier alle ouders dezelfde kans geven om hun kind op een school van hun voorkeur geplaatst te krijgen. Nu heeft elke school nog een eigen aanmeldformulier.

Vooral hoogopgeleide ouders in Utrecht schrijven hun kinderen vaak veel eerder in dan is toegestaan, waardoor andere kinderen nooit een plek bemachtigen op een populaire school. Basisscholen overtreden hiermee de wet omdat kinderen pas mogen worden aangemeld als ze drie jaar oud zijn.

Populaire basisscholen waren soms al jaren van tevoren 'volgeboekt'. Een wetswijziging uit 2014 had daar een eind aan moeten maken, maar in de praktijk bleven de schaduwlijsten in Utrecht bestaan.

"Ouders worden daardoor geregeld doorverwezen naar andere scholen", zegt Guido Walraven van het Kenniscentrum Gemengde Scholen, dat vorig jaar onderzoek deed naar die schaduwlijsten. "Dat kan een oprecht advies zijn, omdat het kind daar beter op zijn plek is. Maar het kan ook gaan om een soort voorselectie, waarbij ouders het gevoel wordt gegeven dat hun kind niet welkom is."

Het nieuwe inschrijvingssysteem in Utrecht moet dat voortaan voorkomen. Onder meer de basisschoolkoepels SPO Utrecht (38 scholen), Stichting PCOU (30 scholen) en de Katholieke Scholenstichting Utrecht (24 scholen) werken mee aan de voorgestelde aanpassing. De nieuwe aanpak wordt nog voorgelegd aan alle scholen en de gemeenteraad en zou na de zomervakantie in kunnen gaan.

"Wachtlijsten en vooraanmeldingen behoren straks tot het verleden", stelt de Utrechtse wethouder Anke Klein van Onderwijs. Via het centrale systeem kunnen ouders hun kinderen aanmelden voor meerdere basisscholen. Als er meer aanmeldingen dan plekken zijn, worden eerst de kinderen met voorrang geplaatst. "Denk hierbij aan kinderen die al een broertje of zusje op die school hebben."

Elders al in gebruik

Het nieuwe systeem in Utrecht wordt het meest gecentraliseerde systeem tot nu toe, maar helemaal nieuw is het niet. Onder meer Amsterdam, Nijmegen en Deventer werken al met een centraal aanmeldsysteem, zegt Walraven van het Kenniscentrum Gemengde Scholen.

Nijmegen probeert actief om meer gemengde scholen te creëren door bij wachtlijsten te kijken naar de achtergrond van leerlingen. "Maar dat is het vierde criterium", relativeert Walraven. "En zodra ze daar zijn aangekomen, hebben alle kinderen al een plekje gekregen."

'Geen regeling voor buurtkinderen'

Toch is er ook kritiek. Utrechter Harry Boersen, vader van twee dochters, maakt zich zorgen: "Het beleid lijkt op papier goed, maar in de praktijk wordt het belang van de kinderen vergeten. De gemeente is vergeten om ouders erbij te betrekken die nog geen kinderen op de basisschool hebben."

"Wij wonen hemelsbreed 50 meter bij een basisschool vandaan", zegt Boersen. Van de directeur ontving hij een brief over het nieuwe aanmeldbeleid. "Hieruit bleek dat er sprake is van een 'broertjes en zusjes'-regeling, maar geen gereserveerde plek voor kinderen uit de wijk." Voor de resterende kindplaatsen vindt volgens de brief een algemene loting plaats, aldus Boersen.

In een raadsbrief stelt het college van B&W dat de zogenoemde buurtvoorrang op de derde plaats staat, na de broertje/zusjeregeling en kinderen met een risico op taal- of ontwikkelingsachterstand.