De Winter: 'Scenario toeslagenaffaire dreigt ook bij jeugdzorg'

Een schadevergoeding van 5000 euro voor slachtoffers van geweld in de jeugdzorg. Het is een belangrijke stap, maar wie houdt in de gaten of er nu ook echt wat verandert binnen de jeugdzorg? Dat vraagt hoogleraar pedagogiek Micha de Winter zich af. Hij was voorzitter van de commissie die onderzoek deed naar fysiek, psychisch en seksueel geweld in de jeugdzorg tussen 1945 en 2019.

De commissie concludeerde vorig jaar dat er in die periode sprake was van 'systematisch geweld'. Het kabinet bood vorig jaar al zijn excuses aan en sinds vrijdag kunnen slachtoffers een schadevergoeding aanvragen.

Dat was één van de aanbevelingen van de commissie De Winter. Daarnaast moesten groepsgroottes kleiner, moest er meer pedagogische continuïteit komen en moesten jongeren alleen in het uiterste geval in (gesloten) instellingen worden geplaatst. "De instellingen zijn wel begonnen met projecten voor kleinere groepen en een andere aanpak", zegt de Winter. "Maar wie houdt de vinger aan de pols om te kijken of de projecten wel werken?"

Meer geld

Volgens Jeugdzorg Nederland is het verbeteren van de jeugdzorg vooral een financiële kwestie. Kleinere groepsgroottes en meer persoonlijke aandacht voor kinderen kosten nu eenmaal geld. "Wij willen dat ook, maar die investeringen kunnen we nu niet doen", zegt voorzitter Hans Spigt. "Eigenlijk gaat al het geld naar zorg die we nu moeten leveren. Dus geef ons wat meer ruimte. Als je in de financiering tekortkomt, kan je de organisaties niet aanrekenen dat ze dat niet voor elkaar krijgen."

Volgens staatsecretaris van Volksgezondheid Welzijn en Sport (VWS) Paul Blokhuis is het verbeteren van de jeugdzorg een gezamenlijke verantwoordelijkheid. "Professionals, jeugdzorginstellingen, de inspecties en de ministeries van J&V en VWS dragen hier allemaal een verantwoordelijkheid voor", zegt hij in een reactie. "De professional in het contact met de cliënt, de instellingen voor een gezond en veilig leefklimaat voor cliënten en werknemers, de inspecties in het toezicht en de ministeries van VWS en J&V als stelselverantwoordelijken."

"Instellingen die wijzen naar de gemeenten, gemeenten die wijzen naar het Rijk omdat ze te weinig geld krijgen en het Rijk dat zegt: "Jullie zijn verantwoordelijk, wij hebben gedecentraliseerd." Iedereen kijkt naar een ander", stelt De Winter. "Dus de situatie dat men de bal naar elkaar toe kan blijven spelen, denk aan de toeslagenaffaire, dreigt zich te herhalen. Waar ik bezorgd over ben, is dat we over twee jaar constateren: er waren allerlei goede ideeën, maar ze zijn toch niet op voldoende schaal gerealiseerd."

Geen recht aan slachtoffer

Mike Eggink is een van de mensen die zijn ervaringen deelde met de commissie. Hij bracht jarenlang door in verschillende jeugdinstellingen, waar hij stelselmatig werd vernederd en gekleineerd. Ook moest hij onder dwang en soms met geweld medicatie innemen. Hij is niet tevreden met de schadevergoeding.

"Mooi dat het erkend wordt, maar voor mijn gevoel is het leeg. Het doet geen recht aan de geleden schade van de slachtoffers. Je kunt ook niet in bezwaar gaan tegen de hoogte van de schadevergoeding, dat maakt me woedend en verdrietig. Ik ga sowieso naar de rechter."

Ook wil hij een onafhankelijk meldpunt starten waar slachtoffers terecht kunnen. Kinderen die nu in dezelfde situatie zitten als hij vroeger.