'Iran laat spierballen zien' door kaping olietanker en opvoeren atoomprogramma
Iran trekt vandaag de aandacht van de wereld naar zich toe. Het land verrijkt nu weer uranium tot een hoger niveau dan was afgesproken in het internationale atoomakkoord van 2015. En de Revolutionaire Garde nam een Zuid-Koreaanse olietanker in beslag.
Het is overduidelijk spierballenvertoon, zegt Irandeskundige Peyman Jafari (UvA). Het komt op een moment dat de spanningen tussen de VS en Iran in de regio wederom fors zijn opgelopen. En dat Trump over twee weken wordt afgelost door Biden.
De twee gebeurtenissen van vandaag hebben volgens Jafari elk een eigen aanleiding, maar dezelfde onderliggende oorzaak. Namelijk dat het Iraanse regime de druk op de buitenwereld opvoert om de sancties tegen het land te stoppen en een nieuw atoomakkoord te sluiten.
Beide landen tonen hun spierballen, de VS door de inzet van gevechtsvliegtuigen en Iran door de kaping van een olietanker:
"Iran kampt met een economische crisis, een coronacrisis en de Amerikaanse sancties hakken er nog steeds hard in", zegt Jafari. De inbeslagname van de Zuid-Koreaanse olietanker is volgens hem vooral een manier om de geldproblemen aan te pakken.
Zuid-Koreaanse banken hebben vanwege de Amerikaanse sancties namelijk zo'n 7 miljard dollar aan Iraanse tegoeden bevroren. Jafari: "Geef ons die 7 miljard dollar terug en dan geven wij het schip terug - op die manier zal Zuid-Korea onder druk zijn gezet." Het Aziatische land roept Iran op per direct het schip vrij te geven en de bemanningsleden vrij te laten.
De olietanker werd vanmorgen rond 10.00 uur aangehouden in de straat van Hormuz. Dat is een nauwe zeestraat die cruciaal is voor de internationale handel in olie. De lezing van de Iraanse autoriteiten is dat het schip de wateren 'vervuilde met chemicaliën'. "Maar dat de Revolutionaire Garde een milieubeweging is geworden, daar geloof ik niets van", zegt Jafari gekscherend.
Wat de Garde wel doet, zie je in in deze uitlegvideo van vorig jaar:
De elitetroepen hebben de afgelopen jaren vaker olietankers geconfisqueerd in de drukke zeestraat. Ook dat is machtsvertoon en onderdeel van de groeiende invloed van de hardliners binnen het regime, legt Jafari uit. Daarmee bedoelt hij het kamp dat meer de confrontatie opzoekt en trouw is aan de conservatieve lijn van de geestelijke leiders.
"Dat is begonnen nadat de VS onder leiding van Trump uit het atoomakkoord was gestapt en sancties invoerde tegen Iran", zegt Jafari "De relatief gematigde president Rouhani had zijn lot aan die deal verbonden. Hij heeft sindsdien enorm aan populariteit ingeboet."
Mogelijkheid tot kernwapens stap dichterbij
De opkomst van de hardliners verklaart volgens de Jafari ook waarom Iran de verrijking van uranium opvoert. Vijf jaar geleden was afgesproken dat er maximaal tot 3,67 procent puurheid mag worden verrijkt en alleen voor het opwekken van kernenergie. Maar vandaag werd die grens officieel overschreden, bevestigt atoomwaakhond IAEA.
Iran had de zet vooraf al aangekondigd en het voornemen is door te gaan tot 20 procent. Het brengt Teheran een stap dichter bij de mogelijkheid kernwapens te ontwikkelen. Daarvoor is een puurheid van 90 procent nodig.
Premier Netanyahu van Israël zegt dat Iran van plan is atoomwapens te maken, wat Iran stellig ontkent. Ook zei Netanyahu dat Israël, zelf een kernmacht, het niet toe zal staan. Brussel heeft eveneens de provocatie van Iran veroordeeld. De grote vraag is nu wat de VS gaat doen.
Bidens plan?
Trump heeft gedurende zijn termijn als president Iran maximaal onder druk gezet. Vandaag werd duidelijk dat er een extra vliegdekschip in de Perzische Golf wordt ingezet. Vorige week vlogen er ter afschrikking B52-bommenwerpers boven het Midden-Oosten. Maar wat is Biden van plan als hij op 20 januari president wordt?
Zijn team heeft al gezegd dat de Democraten terug willen naar het akkoord uit 2015. Maar volgens Jafari, die ook verbonden is aan Princeton University in de VS, is er nog onduidelijkheid over de voorwaarden.
"Buitenlandse bondgenoten, Republikeinen en hardliners binnen de Democratische Partij zetten Biden onder druk alleen akkoord te gaan als Iran stopt met zijn langeafstandsraketten. Maar dat raketprogramma is zo belangrijk voor Iran dat dit geen optie zal zijn. Zeker nu de Iraniërs de hakken in het zand zetten met hun atoomprogramma."
