Het jaar van Michel Butter: 'Om drie uur 's nachts wist ik dat het klaar was'
In de laatste week van 2020 kijken zeven sporters en oud-sporters terug op een bewogen jaar. Vandaag: marathonloper Michel Butter.
Met zijn zesde plaats in de marathon van New York, zijn 2.09.58 op de marathon en een serie topprestaties op de baan, cross, halve en hele marathon is Butter een grote naam in de historie van de Nederlandse atletiek.
Het enige dat op zijn palmares ontbreekt, is een olympische marathon. De Spelen van 2016 in Rio de Janeiro miste hij op een luttele acht seconden. Maar 2020 zou het jaar worden waarin hij zijn loopbaan afsluit met de olympische marathon in Tokio.
Tenminste, dat was het idee op Oudejaarsavond 2019, toen Butter net was teruggekeerd van een trainingsstage in zijn geliefde Kenia. Wist hij veel wat voor jaar ons stond te wachten. De 35-jarige Butter sloot zijn loopbaan uiteindelijk thuis af tijdens een slapeloze nacht in september.
"In maart was ik bij de City Pier City Loop nog goed op weg. En zes maanden later nam ik die beslissing. Het was een rationeel besluit, maar wel één waar heel veel emotie aan te pas kwam."
Klaar voor Rotterdam
Boven de bank in de woonkamer hangt een grote foto van een van de hoogtepunten in zijn loopbaan: het moment dat hij tijdens de marathon van New York in 2017 samen met de Belg Koen Naert op kop loopt op de Queensboro Bridge.
In 2020 waren zulke taferelen ver weg. Begin dit jaar was alles erop gericht om bij de marathon van Rotterdam op 5 april de olympische limiet te lopen. Maar tijdens een nieuwe trainingsstage in Kaptagat, Kenia, begonnen zich in februari al donkere wolken te vormen.
"Omdat je op zo'n afstand zit, krijg je niet alles mee. Maar in de laatste week hoorde ik over de eerste wedstrijden die werden geannuleerd. Toen had ik wel iets van: oei, dat is niet best", vertelt Butter.
"Ik kwam terug voor de City Pier City Loop in Den Haag op 8 maart. Toen zeiden mensen voor het eerst: oh, ik mag geen hand geven. Mensen eromheen gingen ineens panisch doen. Maar ik gaf toch al nooit handen voor een piekwedstrijd."
"De City Pier City Loop was, zo blijkt achteraf, meteen mijn laatste wedstrijd. Het ging wel goed: ik liep makkelijk en had het gevoel dat ik klaar was voor de marathon van Rotterdam."
Onheilstijding
Maar op 12 maart kwam de onheilstijding. De eerste van een reeks. 'Rotterdam' werd verplaatst tot na de Olympische Spelen. Weg was de kans om de limiet te lopen.
"Ik kwam thuis na een training, ik had 43 kilometer gelopen, toen ik het hoorde. Dat moest wel even binnenkomen. Het was echt een klap, hoewel ik erop was voorbereid. Maar ik moest de teleurstelling verwerken en snel op zoek naar iets anders. De Spelen gingen immers vooralsnog door."
Maar in een razend tempo verdwenen ook de andere marathons van de kalender. Ondertussen probeerde Butter zijn focus te houden, wellicht tegen beter weten in.
"Ik was in vorm voor begin april, maar niet voor mei. Dat luistert bij marathons heel nauw. Ik moest mijn trainingen aanpassen. En dan waren er de media, en mensen in de supermarkt die me aanspraken. Als ik nog iets wilde presteren, moest ik mijn kop leeghouden en me richten op de laatste kans die er nog zou komen."
Laatste strohalm
De laatste strohalm was een alternatieve, 'geheime' marathon, met zes Nederlandse toppers en een paar hazen, puur om de limiet te lopen. Maar ook dat plan ging in rook op door de razendsnelle ontwikkelingen in de coronacrisis.
"Dat was weer een klap. Je bent in bloedvorm en je wil je harde werken beloond zien worden. Twee maanden in Kaptagat gezeten, een maand in mijn hoogtetent, je doet veel concessies. Maar ineens was het klaar. Ik heb toen een slechte nacht gehad."
Maar de achtbaanrit ging nog even door: kort daarop, op 24 maart, maakte het IOC bekend dat de Olympische Spelen met een jaar werden uitgesteld.
"Voor heel veel sporters was dat natuurlijk een grote teleurstelling. Maar voor mij persoonlijk was het een enorme opluchting. Nu had ik weer twee kansen om me te plaatsen, in het najaar en het voorjaar."
Uitstel van executie
Het bleek uitstel van executie. Tijdens de zomer werd duidelijk dat het ook in het najaar onmogelijk zou zijn om een marathon te organiseren.
"In die periode gebeurde er een hoop bij mezelf. Want met al die wedstrijden die niet doorgingen, viel er voor mij ook geen euro te verdienen. Ik kan wel naar de Spelen willen, maar ik heb ook een gezin en moet ook een dak boven het hoofd hebben."
"Ik was bezig met een studie en heb toen extra gas gegeven om die af te ronden. En ik begon vroeger dan gepland met de voorbereidingen op mijn maatschappelijke carrière."
Dat tweede leven na de topsport is inmiddels echt begonnen: Butter heeft samen met zijn coach Guido Hartensveld een bedrijf opgericht, Twozeronine, dat voorziet in persoonlijke begeleiding voor beginnende en gevorderde hardlopers. De naam verwijst naar zijn persoonlijk record, in 2012 gelopen in Amsterdam.
"Het waren natuurlijke en logische keuzes in die situatie. Maar het ging ten koste van mijn focus en mijn niveau."
"Daarnaast ging het fysiek al een tijdje moeizamer, ik merkte dat mijn lijf na twintig jaar topsport strammer werd. Dat leidde er allemaal toe dat het minder ging dan in het voorjaar."
Spaans benauwd
Het beslissende zetje kreeg Butter tijdens de NK atletiek in augustus in Utrecht. "Op de 5.000 meter werd ik bijna gelapt door de winnaar. Dat was een confronterend moment."
"Daarna ben ik het gesprek aangegaan met mijn coach. Voor het eerst spraken we uit: misschien moet ik wel stoppen. Maar als topsporter ga je toch ook nadenken hoe je het nog kan rechtbreien. Na afloop van het gesprek had ik het wel Spaans benauwd. Wat heb ik nou allemaal gezegd?"
"Het gebeurt me bijna nooit dat ik slecht slaap, maar die nacht gebeurde dat wel. Ik zette het allemaal nog eens op een rijtje. Ik wilde graag naar de Spelen, maar niet om alleen maar mee te doen. Ik wilde naar Tokio met de ambitie en het niveau die ik altijd heb gehad."
"Maar dan moest ik maatschappelijk alles op een laag pitje zetten, weer een maand op een berg in Kenia gaan zitten en thuis van zeven tot zeven in mijn hoogtetent. Dat heeft wel weer een impact op het gezin."
Dikke knuffel
"Om drie uur 's nachts heb ik de knoop doorgehakt. Mijn vriendin werd wakker en vroeg: slaap je al? Nee, ik kan niet slapen. Wat is er dan? Ik zei: het is klaar. Ze antwoordde: dan krijg je een dikke knuffel van me. Het was prima zo."
"Ik heb twintig jaar het leven van een atleet geleid. Een heel gaaf leven, met vooral mijn periodes in Kenia, maar je moet er veel voor laten. Dat was wel de emotie. Poeh, dat moet ik allemaal achter me laten."
"Zoals dat moment", wijst hij naar de foto van New York boven de bank. "We kwamen de Queensboro Bridge af en draaiden First Avenue op, waar ze zeggen dat er een miljoen mensen langs de kant stonden."
"Het was na 28, 29 kilometer. De Afrikanen lieten mij en mijn Belgische maatje gaan. In de meest prestigieuze marathon ter wereld liep ik gewoon op kop! En deed ik volop mee in de finale. En werd ik zesde, niet zo ver van het podium."
"Het is een keiharde sport en de kans om iets te winnen is heel klein. Ik heb er alles aan gedaan en dat wordt op zo'n moment toch een beetje verzilverd. Daarom is mijn carrière voor mij helemaal geslaagd. Dit had ik als kleine jongen nooit durven dromen."
