Jeugdpsychiatrie: een dag en twee nachten wachten op een plek in de crisisopvang
De instroom bij de crisisdienst van de jeugd-ggz is dit jaar mede door de gevolgen van de coronapandemie sterk toegenomen. De instellingen kunnen het niet meer aan.
De verhalen zijn schrijnend. Jongeren, soms kinderen nog, maken een acute psychiatrische crisis door. Er zijn sterke signalen dat ze overwegen zichzelf te doden. Of ze eten en drinken helemaal niet meer en hebben onmiddellijk dwangvoeding nodig. En dan is er nergens plek voor hen.
Sara Langeveld (18) kan er over mee praten. Ze is bestuurslid van de Nationale Jeugdraad en heeft de portefeuille mentale gezondheid. Niet verwonderlijk want ze is ervaringsdeskundige.
Geen plek
In mei 2018 bezweek Sara bijna onder een zware depressie. Haar toenmalige vriend ontdekte dat ze opzocht welke treinen niet stopten op een naburig station. "Zodat ik wist wanneer ik waar moest gaan staan", vertelt ze nu.
Haar vriend waarschuwde haar ouders die met Sara naar de huisartsenpost gingen. Opname was onvermijdelijk. Parnassia in Den Haag, dat haar behandelde voor depressieve klachten en vanwege het eerder slikken van te veel pillen, had geen plek op de crisisopvang, Ze belandde uiteindelijk in Breda.
"Mijn ouders sliepen voor mijn kamerdeur zodat ik niet stiekem weg kon glippen. Er was al drie of vier keer sprake van geweest dat ik zou worden opgenomen, maar dat was de eerste keer. Ik vond het verschrikkelijk. Later ging het twee keer nog slechter, maar toen heb ik andere afspraken kunnen maken over mijn behandeling."
Wel hulp zoeken
"De huidige situatie is heel zorgelijk. Het is echt allesbehalve fijn als je in zo'n crisissituatie hoort dat er geen plek voor je is. dat je naar een onbekende stad moet, ver van je familie en waar je niet vertrouwd bent met de behandelaren. Of dat er wel plek is, maar dat anderen met ergere problemen voorgaan en je nóg niet terecht kunt bij een zorgverlener", zegt Langeveld.
Ze roept haar leeftijdgenoten op om wel hulp te blijven vragen als die nodig is. "Ook al is er corona, ook al zijn er capaciteitsproblemen, blijf niet weg tot het erger wordt. Soms is opname echt nodig. Voor je eigen veiligheid, maar ook voor je omgeving. Dat die even ademruimte krijgen, want voor hun is het ook heel erg zwaar."
Vooruitgang verdwijnt door wachten
Richard Koen bewoog hemel en aarde om passende hulp te vinden voor zijn dochter. Onder meer via de huisarts en het sociale wijkteam. Aanvankelijk belandde ze op verkeerde wachtlijsten, voor te lichte hulpvormen.
Intussen ging het bergafwaarts. "Deels, denk ik, misschien was dat toch wel gebeurd. Maar deels kwam het ook door al dat wachten", zegt Koen. Vervolgens kreeg ze ergens een behandeling die niet werkte voor haar. Uiteindelijk belandde ze in augustus bij de crisisopvang van Youz in Capelle aan den Ijssel. "Ze is goed geholpen bij de spoedpoli, maar dat stopte na verloop van tijd." Dat was eind november.
"Vorige week was het intakegesprek bij de vervolgbehandelaar, maar daar kan ze pas in maart 2021 terecht. Al die tijd zit ze thuis want ze is niet in staat naar school te gaan. Bij de spoedpoli is iets opgebouwd, maar door het wachten verdampt dat weer. Het is megafrustrerend", zegt Richard Koen.
Twee nachten en een dag
Nu twee weken geleden hoorde Nellieke de Koning, bestuurder en jeugdpsychiater bij de Amsterdamse jeugd ggz-instelling Levvel, dat twee psychiaters hun hele nachtdienst gezocht hadden naar een geschikte behandelplek voor een ernstig ontregeld meisje met complexe psychische problematiek.
"En die was in heel Nederland niet gevonden", vertelt De Koning. "Als er ergens wel een bed beschikbaar was, dan was er geen personeel met de noodzakelijke expertise. Het was ons duidelijk dat het meisje in geen geval terug naar huis kon. Het gezin was volstrekt uitgeput."
Het meisje en haar ouders waren op de spoedeisende hulp van een ziekenhuis. Daar hadden de psychiaters vastgesteld dat ze acuut hoog gespecialiseerde zorg nodig had. De Koning ging zelf mee zoeken, maar ook die dag vonden ze geen plek voor haar.
Kunst en vliegwerk
De volgende nacht werd De Koning om half vier wakker gebeld. Nog steeds was er nergens een geschikte plek beschikbaar. Het meisje wachtte nu al een nacht, een dag en een tweede nacht met haar ouders op de SEH. "Iedereen was wanhopig dat er nog geen oplossing was", vertelt De Koning.
"Ouders staan volkomen machteloos. Voor het gezin was het een traumatiserende ervaring hoe wij het hele land afbelden en nergens een plek vonden. Ik kan niet genoeg benadrukken hoe vreselijk dat voor hen is. Voor onze mensen is het ook heel zwaar, maar die zijn ervoor opgeleid om niet op te geven."
Uiteindelijk is met vereende krachten een plek gecreëerd voor het meisje. "Samen met de volwassen psychiatrie, met het Amsterdam UMC en met extra personeel dat door Levvel begeleid werd."
Geld
Voor dit meisje is uiteindelijk een plek gevonden, maar om het achterliggende probleem op te lossen is meer nodig. Behandelaren willen zich concentreren op het verlenen van zorg aan hun patiënten, niet op het zoeken naar behandelplekken die niet beschikbaar zijn.
Er zijn meer behandelplekken en behandelaren nodig nu de vraag naar crisisopvang in de jeugdpsychiatrie zo oploopt. Dat geldt ook voor het oplossen van de wachtlijsten in de reguliere jeugd-ggz die in belangrijke mate bijdragen aan de problemen in de crisiszorg.
