Weinig zorgen over bijwerkingen van goedgekeurde vaccin: 'Deze hadden we verwacht'

• Carmen Dorlo

  redacteur Online

Een prik tegen het coronavirus komt steeds dichterbij, nu het vaccin van Pfizer/BioNTech vandaag is goedgekeurd door het Europees Geneesmiddelenbureau EMA. Daarbij is nu ook meer duidelijkheid over de bijwerkingen van het vaccin. Moeten we ons daar zorgen over maken?

Het vaccin bestaat uit twee prikken, waar drie weken tussen zit. Zeven dagen na die tweede prik zijn mensen maximaal beschermd tegen corona.

Na de vaccinatie kun je last krijgen van milde bijwerkingen, zoals roodheid, pijn en zwelling op de plek van prikken. Ook spier- en gewrichtspijn, vermoeidheid, hoofdpijn, koude rillingen en koorts kunnen voorkomen. Deze verschijnselen verdwijnen na een paar dagen. Volgens Cécile van Els, hoogleraar vaccinologie bij het RIVM en de Universiteit Utrecht, en directeur Agnes Kant van Bijwerkingencentrum Lareb hoeven we ons hier geen zorgen over te maken.

"Dit zijn de bijwerkingen die we bij dit vaccin hadden verwacht", zegt Kant. "Ze laten zien dat het vaccin het immuunsysteem aan het werk zet en dat wil je natuurlijk." Daarnaast zijn het herkenbare bijwerkingen die vaak bij vaccins worden gezien, zegt Van Els. "Het is een combinatie van veelvoorkomende lokale bijwerkingen - zoals pijn of roodheid op de prikplek - en systemische bijwerkingen die het hele lichaam betreffen zoals rillingen." Het zijn ook de bekende bijwerkingen van het griepvaccin.

In deze video licht het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG), dat het vaccin voor Nederland onderzocht, de bijwerkingen toe:

Het vaccin is voor iedereen die ouder is dan 16 jaar, al zijn er twee groepen die moeten opletten. Zo moeten zwangere vrouwen hun arts om advies vragen, zegt het CBG. "In dierproeven is aangetoond dat het vaccin bij zwangere dieren geen problemen oplevert, maar in de studie hebben we alleen een kleine groep zwangere vrouwen kunnen monitoren." Dat is te weinig om met zekerheid hier iets over te kunnen zeggen. "Wel deden zich bij die vrouwen geen acute problemen voor."

De enige personen die beter geen vaccin kunnen halen, zijn degenen die een allergische reactie krijgen op het vaccin. Maar hoe weet je dat van tevoren? "Als je van jezelf weet dat je voor veel dingen allergisch bent, dan weet je dat je hierop moet letten", zegt Van Els. Daarnaast kan je ook in de bijsluiter lezen welke moleculen in het vaccin zitten. "Het is niet 100 procent van tevoren te voorspellen, maar daarom wordt er 15 minuten gemonitord na het vaccineren. Dan wordt in de gaten gehouden of je misschien een allergische reactie krijgt."

Tot dusver ging het over bijwerkingen op de korte termijn, de bijwerkingen op de lange termijn zijn nog onbekend. De gevaccineerden in de studie zijn maar twee maanden gevolgd. Toch maken Van Els en Kant zich niet ongerust. "Je kunt natuurlijk niet met 100 procent zekerheid zeggen dat er geen bijwerkingen op de lange termijn zijn, maar het is heel onwaarschijnlijk", zegt Kant.

Bij geneesmiddelen is dat volgens haar anders. "Daarbij slik je bijvoorbeeld dagelijks medicatie en daardoor is er langer de tijd om bijwerkingen te krijgen. Bij een vaccin krijg je een of twee keer een prik en daardoor wordt de dagen na toediening het immuunsysteem aan het werk gezet. Als er bijwerkingen optreden, is het waarschijnlijk kort na de vaccinatie."

Bijwerkingen melden

De bijwerkingen op de lange termijn worden straks goed gemonitord. "Er zijn meldingssystemen waarbij alles wat ook maar met het vaccin te maken kan hebben wordt opgeslagen", zegt Van Els. In Nederland worden de bijwerkingen de komende maanden bij Lareb gemonitord. Kant: "Elke persoon die een prik krijgt, kan bij ons bijwerkingen melden via de website. Daarnaast gaan we ook 5000 mensen volgen."

Het is daarbij belangrijk om te weten wie welk vaccin krijgt, zei het CBG vandaag. Dat is een heel belangrijk punt, zegt epidemioloog Alma Tostmann van het Radboudumc. "Registreren wie welk vaccin krijgt, is nodig om de werkzaamheid in de praktijk te kunnen berekenen en om de eventuele zeldzame bijwerkingen op lange termijn toe te kunnen schrijven aan het vaccin en aan de batch van het vaccin." Zo kan de effectiviteit van het vaccin in de praktijk verschillen per leeftijds- of bevolkingsgroep, legt Tostmann uit.

Niet 100 procent veilig

Dit vaccin beschermt niet iedereen tegen het coronavirus. Die 95 procent effectiviteit betekent: als 100 mensen zich laten vaccineren, zijn 95 beschermd tegen corona, 5 mensen niet. "Maar dat zijn er al 95 meer dan nu", zegt Tostmann. Het is belangrijk om mensen hierop voor te bereiden. "We zijn nog niet 100 procent veilig, maar daar hoeven we ons geen zorgen om te maken. We moeten ons daar gewoon bewust van zijn."