Rop Zoutberg
correspondent Spanje
Rop Zoutberg
correspondent Spanje
De komst van tienduizenden vluchtelingen heeft een ontwrichtend effect op de Canarische Eilanden, die vanwege de coronapandemie toch al onder grote spanning stonden. Door de vrijwel verdampte inkomsten uit het toerisme, normaal gesproken de grootste inkomstenbron, neemt de armoede en onvrede op de eilanden toe. De migrantenstroom zet de samenleving verder onder druk.
"De strategie van Spanje, maar ook van de EU, is om de migranten die hier binnenkomen vooral niet door te laten reizen naar het vasteland", zegt Antonio Morales, eilandbestuurder op Gran Canaria. "Ze willen van dit eiland een gevangenis maken. Dat kan allerlei spanningen opvoeren, waardoor mensen tegenover elkaar komen te staan."
'Het regent afzeggingen van gasten'
Dit jaar landden onverwachts ruim twintigduizend migranten, afkomstig uit Marokko, Mauritanië en Senegal, met houten vissersbootjes op de Canarische Eilanden. De crisis doet denken aan die van vijftien jaar geleden, toen rond de eilanden ruim dertigduizend mensen uit zee werden gevist.
Net als vijftien jaar terug is er nauwelijks opvang om migranten te herbergen. Als tijdelijke oplossing zijn duizenden Afrikanen ondergebracht in leegstaande hotels. Steeds meer gemeenten in de kustplaatsen op Gran Canaria verzetten zich tegen deze noodoplossing. Ze vrezen dat de toeristen, die nu toch al wegblijven vanwege de pandemie, niet terugkeren door de migrantencrisis.
"De hotels zitten nu vol met migranten. We willen dat ze daar weg gaan, zodat de toeristen weer terugkomen. Veel van onze gasten hebben gezegd dat ze niet komen zolang de migranten daar zitten. Het regent afzeggingen", zegt een Britse hoteleigenaar die meeloopt in een demonstratie in de badplaats Mogán.
Op kosten van de EU worden er momenteel grote tentenkampen opgebouwd voor de opvang van de migranten, zoals op de voormalige legerbasis Barranco Seco. Het kamp ligt op een geïsoleerde plek, verscholen onder palmbomen, in de buurt van de eilandhoofdstad Las Palmas.
Het eindstation van de Afrikanen
Wekelijks gaan de inwoners van de eilanden - die nagenoeg allemaal werken in de toeristenbranche - de straat op om tegen de migrantenstroom te protesteren. In 2019 kwamen er 13 miljoen toeristen naar de Canarische Eilanden, maar hun komst is met twee derde afgenomen. De sector is extra bezorgd nadat de Spaanse regering besloot dat de eilanden wat hun betreft het eindstation van de Afrikanen worden.
Niet iedereen protesteert tegen de immigranten. Rosi Santana leert haar zoon Daniel juist om te kijken naar de Afrikaanse migranten:
Los van een eerste opvang moeten grote groepen migranten vanuit de tentenkampen worden teruggestuurd naar hun landen van herkomst. Maar dat blijkt een lastige opgave in tijden van een pandemie: veel landen weigeren de terugkeer van hun landgenoten bij uitzettingsprocedures door Spanje.
"Spanje en Europa moeten gaan patrouilleren bij de havens waar deze migranten vertrekken", zegt de radicaal rechtse leider Santiago Abascal tegen Nieuwsuur.
Hij loopt met leden van zijn partij Vox mee in de demonstratie in Mogán, en is voor de gelegenheid speciaal uit Madrid overgekomen. Zijn partij, met een sterk anti-migratiestandpunt, groeit volgens peilingen nog altijd en zou nu zelfs de derde van het land worden. "Het is onaanvaardbaar dat de inwoners van de Canarische Eilanden, de Spanjaarden en Europeanen altijd de prijs betalen. Dat doen de regeringen van Marokko, Algerije of Mauritanië nooit."
Maar staatssecretaris voor migratiezaken Hana Jaloul noemt de situatie op de eilanden zeer uitzonderlijk. "Vorig jaar kwamen er nog geen vijftienhonderd migranten binnen. Toch zijn we ermee bezig dat deze mensen op een goede manier worden opgevangen, zolang ze vanwege de pandemie niet kunnen worden teruggestuurd. Alleen migranten die kwetsbaar zijn brengen we over naar het Spaanse vasteland."
In de zuidelijke haven van Arguineguin kwamen afgelopen dagen opnieuw honderden mensen binnen op de oranje reddingsboten van de Spaanse kustwacht. Verkrampt en verkleumd na de reis die in sommige gevallen tien dagen duurde wachten ze op een bus.
Daarmee is ook een streep getrokken door de dagen durende eerste opvang op de kade van Arguineguin zelf, waar afgelopen weken duizenden migranten door elkaar heen krioelden. De net aangekomen Afrikanen worden even later naar het tentenkamp van Barranco Seco gereden. Buiten het zicht van televisiecamera's.
Europa kijkt de andere kant op, terwijl de eilanden midden in de Atlantische Oceaan mensen gaan vasthouden, denkt eilandbestuurder Antonio Morales. Maar zolang het ver weg van Brussel gebeurt zullen niet veel mensen zich er druk om maken.
"Het probleem is dat Europa geen echte migratiepolitiek heeft die in staat is om dit soort crisissen op te lossen. Daardoor herhalen zich overal dezelfde problemen", zegt Morales. "Intussen groeit hier een situatie als op Lesbos of Lampedusa."