Wereldwijd meerdere 'monolieten' gevonden: goede marketing, aliens of kunst?

• Carmen Dorlo

  redacteur Online

In de Verenigde Staten, Roemenië en nu ook in Friesland: monolieten duiken de afgelopen weken overal ter wereld op. Ze zijn meters hoog, gemaakt van metaal en vooral mysterieus. Er gaan meerdere verklaringen rond voor het opduiken van de zuilen: ze zijn een marketingstunt, neergezet door aliens, het is kunst of het is een verwijzing naar de tientallen jaren oude film 2001: A Space Odessey. Welke klopt?

De zuilen worden in internationale media monolieten genoemd, maar dat zijn ze niet, zegt petroloog Wim van Westrenen. "Een monoliet is namelijk een stuk steen dat door de natuur is gevormd. En dat is dit niet."

Specifieker gaat het dus om metalen zuilen. De eerste werd ontdekt in Utah, vanuit een helikopter bij het schapen tellen. Die zuil werd waarschijnlijk rond 2016 geplaatst. Eind november was het metalen ding verdwenen; waarschijnlijk is het door mensen meegenomen.

Na de ontdekking verscheen ook een zuil in Roemenië en op andere plekken in de Verenigde Staten. En ja, zelfs ook in Friesland:

"In de eerste krantenstukken werd de link met buitenaards leven al snel gelegd, dus ook in onze whatsappgroep werden de zuilen besproken", zegt ufoloog Taede Smedes.

In die groep wordt gedroomd van buitenaardse beschavingen en dat er bewijs is van buitenaards bezoek, maar dat is bij deze zuilen niet het geval, zegt Smedes. "Het is wel opvallend, maar als een buitenaardse beschaving ons zal bezoeken, lijkt het mij stug dat ze dat doen door een blok metaal in de woestijn neer te zetten."

Dat er interesse is voor de zuilen, snapt de ufoloog wel. "Zo'n monoliet groeit niet aan een boom, die moet door iemand gemaakt zijn. En is het dan aards of buitenaards? Dat mysterie wekt interesse op."

Smedes denkt zelf dat de zuilen echter iets te maken hebben met de film 2001: A Space Odyssey.

Die film uit 1968 gaat namelijk over een soortgelijk voorwerp, zegt wetenschapsjournalist en groot fan van de film Govert Schilling. "De film begint in de oertijd. Tussen de apen landt opeens een groot hoog zwart blok - het lijkt op een langgerekte gladde dominosteen - dat na een tijdje opeens weer weg is."

De link is dan snel gelegd, zegt Schilling. "Want in de film en in Utah gaat het om een glimmend 'buitenaards' iets dat in een ongerept landschap staat. Iedereen die de film kent en de foto's van Utah ziet, legt meteen de link tussen de twee."

Het zou kunnen dat de zuil in Utah geplaatst is door mensen die een eerbetoon wilden brengen aan de film. "Ook zou het een marketingstunt kunnen zijn, 50 jaar na de film. Dat de zuil in 2018 is geplaatst om de film te vieren, maar nu pas is ontdekt."

Dan een marketingstunt?

Een marketingstunt is inderdaad ook een van de verklaringen die rondgaat. Of dat het oorspronkelijke idee was, is onduidelijk, maar dat er veel bedrijven nu proberen in te spelen op de populariteit gebeurt wel.

Zo is er een snoepwinkel in de VS die beweert een metalen zuil voor zijn deur te hebben ontdekt, hebben meerdere casino's in Las Vegas er een 'gevonden' en speelt ook de McDonalds erop in:

Een andere theorie is dat de metalen zuilen landschapskunst zijn. Maar volgens Sandra Smallenburg, die het boek Expeditie Land Art schreef, ligt dat toch anders. "Bij landschapskunst, van kunstenaars als Robert Smithson of James Turrell, gaat het om grootschalige ingrepen in het landschap, waar jaren, zo niet decennia, aan gewerkt is."

Vaak bestaan er dan ook foto's en films van het maakproces, zegt Smallenburg. "Iets neerzetten in een natuurgebied is nog geen land art. Eerder kunst in de openbare ruimte."

En die kunst in de openbare ruimte lijkt de meest voor de hand liggende verklaring. De kunstenaarsgroep The Most Famous Artist claimt op Instagram achter het 'kunstwerk' te zitten. Ook verkopen ze de zuilen in hun webshop, voor maar liefst 45.000 dollar per stuk.

Tegelijkertijd zegt ook een familie uit de VS de zuil in Utah te hebben neergezet. En anderen claimen weer dat het kunst is van de overleden kunstenaar John McCracken.

Hoe dan ook, of het nou kunst, marketing of een eerbetoon is, het lijkt een stunt. En nu is het wachten op het eerste bedrijf in Nederland dat zo'n zuil gebruikt voor marketingdoeleinden. Of de eerste persoon die verkleed gaat als 'monoliet' op een feestje.