Polen op EU-ramkoers: 'Nederland wil Polen financieel straffen'
Nederland heeft het op Polen voorzien en wil onder valse voorwendselen Pools EU-geld afpakken. Dat zegt de Poolse staatssecretaris van Buitenlandse Zaken Pawel Jablonski tegen de NOS. Jablonski ziet Nederland als drijvende kracht achter de invoering van het zogenoemde rechtsstaatmechanisme, waarmee EU-subsidies kunnen worden gekort als landen zich niet houden aan fundamentele waarden van de EU, zoals een onafhankelijke rechtsstaat.
"Nederland maakt er geen geheim van dat het vindt dat Polen financieel moet worden gestraft. Dat is heel slecht voor de eenheid in de EU", zegt Jablonski.
Polen houdt nog steeds de EU-begroting van 1074 miljard euro voor de komende jaren tegen, omdat het zich verzet tegen die koppeling van EU-subsidies aan de rechtsstaat. Daarmee houdt het ook het geld uit het corona-hulpfonds (750 miljard) tegen. Polen zegt het verzet pas op te geven als het rechtsstaatmechanisme van tafel verdwijnt of op een andere manier onschadelijk wordt gemaakt. Volgens het merendeel van de EU-landen regelrechte chantage, maar dat ziet Jablonski heel anders: "Wij chanteren niemand ergens mee."
Zwart schaap
Volgens Jablonski wordt Polen onterecht als het zwarte schaap neergezet. Dat de Poolse regeringspartij PiS haar invloed op de rechterlijke macht stelselmatig heeft vergroot en een uitspraak van het Europees Hof negeert, wuift Jablonski weg.
Hij gooit het over een andere boeg. De Europese Commissie en landen als Nederland doen volgens hem aan "een soort intern Europees racisme". Zij zouden Polen niet als volwaardige Europeanen zien. Het rechtsstaatmechanisme vloeit volgens Jablonski voort uit deze opvattingen en daar moet hij zich wel tegen verzetten, zegt hij. "Wij weten heel goed dat als we zouden instemmen met dit fatale, willekeurige en onrechtvaardige beleid, onze tegenstanders - en we zien helaas dat Nederland onze tegenstander begint te worden - zullen eisen dat ons geld wordt afgepakt. Het zou zelfmoord zijn om daarmee in te stemmen."
In Polen zelf groeit het verzet tegen de ramkoers van de regering. Deze week deden zo'n vijftig steden uit protest een uur het licht uit om te laten zien dat ze zonder EU-subsidies "in het donker komen te zitten". Ook de stad Bialystok, vlak bij de Wit-Russische grens, deed mee. Honderden miljoenen aan EU-subsidies ontving de stad in de afgelopen vijftien jaar, voor nieuwe wegen, scholen, landbouw, zegt burgemeester Tadeusz Truskolaski. "Bialystok zou een hele andere stad zijn zonder dat geld. Je had hier vijftien jaar geleden eens moeten komen", lacht hij.
Aan verdragen houden
Voor het veto van zijn regering heeft hij geen goed woord over. "Het is pure angst. Angst dat ze ter verantwoording worden geroepen voor wat ze de afgelopen jaren hebben gedaan", zegt Truskolaski (nu officieel partijloos, maar gelieerd aan oppositiepartij Burgerplatform). Hij doelt op de grondwettelijke hervormingen van de rechtsstaat en de vervolging van rechters die zich in het nadeel van de regering uitspreken. "Elke rechter die een onafhankelijk vonnis velt, wordt voor een tuchtraad gesleept."
Dat er onder de Polen ook goedkeuring is voor het veto, verklaart hij uit de woelige geschiedenis van het land. "Men heeft heel lang onder het juk van de Sovjets en Moskou geleefd. Daardoor ligt het thema soevereiniteit heel gevoelig." Volgens Truskolaski is het veto van de regering een afleidingsmanoeuvre. Hij staat achter de koppeling van EU-geld aan rechtsstaatprincipes. "We hebben de Europese verdragen ondertekend en daar moeten we ons aan houden. Meer verlangt de EU ook niet van ons."
