IS mag dan verslagen zijn in het Midden-Oosten, op het Afrikaanse continent zijn groepen die aan de terreurorganisatie verbonden zijn juist bezig met een zeer gewelddadige opmars. Ook voor Europa zouden die groepen uiteindelijk een bedreiging kunnen vormen, zegt Jacob Zenn, expert gewapende groepen in Afrika.
"IS leeft voort en zeer krachtig ook. Met name in Afrika maar ook op andere plekken in de wereld, bijvoorbeeld in Afghanistan", zegt Zenn. In Irak en Syrië heeft de terreurorganisatie momenteel nog weinig gebied onder controle, maar in Afrikaanse landen worden de groepen actiever en dodelijker.
Bloedbad in Mozambique
De afgelopen maanden zijn er in Afrikaanse landen honderden burgers ontvoerd en gedood. Zo richtte een aan IS-gelieerde groep deze maand een bloedbad aan in Mozambique door vijftig burgers te onthoofden. De groep heeft in het noorden van het land inmiddels een groot gebied in handen.
Ook in Congo en Nigeria zijn de aan IS gelieerde groepen actief. In Nigeria noemen ze zich Boko Haram en ontvoerden ze recent honderden dorpsbewoners en pleegden afgelopen week nog aanslagen. Ook Burkina Faso heeft te maken met veel geweld. Daar is behalve IS ook al-Qaida actief.
In Burkina Faso is vanwege het geweld van jihadisten een enorme stroom vluchtelingen vanuit het noorden op gang gekomen. En dat levert grote problemen op in het land dat ook kampt met grote voedseltekorten:
De terreurgroepen opereren in de Afrikaanse landen vooral in grensregio's, zegt Zenn. "Dus uit het zicht van de regering die zetelt in de hoofdstad. Dat heeft tot gevolg dat de autoriteiten de dreiging niet al te serieus nemen of niet de middelen inzetten om ze echt aan te pakken."
Hij legt uit waarom juist Burkina Faso zo kwetsbaar is. "De opstand in buurland Mali is langzaam opgeschoven naar de grens met Burkina Faso en in het grensgebied groot geworden. De regering in Burkina Faso heeft vanwege politieke onrust in eigen land te laat gereageerd. En loopt nu achter de feiten aan."
De terreurgroepen maken volgens de expert niet alleen gebruik van de zwakheden van de regering, maar ook van het feit dat ze opereren op afgelegen plekken. "De regering heeft minder vat op de gemeenschappen daar, terwijl de jihadisten het gebied vaak goed kennen."
'Dreiging nu nog vooral voor Afrika'
Lokale Afrikaanse regeringen hebben dus moeite om deze groepen aan te pakken. Wat zou hun opmars wel kunnen stoppen? Een grootschalige militaire operatie, zoals de internationale gemeenschap uitvoerde in Syrië en Irak om IS te verdrijven, zou succesvol kunnen zijn, zegt Zenn.
"Maar zulke militaire operaties vragen om een bepaalde hoeveelheid politieke wil, financiële en logistieke middelen, enzovoort. Het lijkt er op dit moment niet op dat de VS of een Europees land dat deze middelen en mogelijkheden heeft, ze wil inzetten in Afrika."
De dreiging is voor de VS of Europa ook anders dan toen IS een groot gebied bezette in Syrië en Irak, zegt Zenn. "Vanuit het kalifaat werden aanslagen in Brussel, Parijs, Berlijn en Nice gecoördineerd. De groepen in Afrika lijken dat vermogen nog niet te hebben ontwikkeld. Dus de dreiging is er vooral voor Afrika."
Maar dat kan veranderen, benadrukt de expert. "Vanuit IS wordt er steun geboden aan de groepen in Afrika, bijvoorbeeld over hoe ze drones of propaganda moeten inzetten. Ze ondersteunen bij het opzetten van een operatie buiten Afrika is dan geen grote stap. Dus westerse regeringen en inlichtingendiensten moeten daar wel alert op zijn."
