Chinese maansteenmissie: 'Alsof je een nieuw deel van Frankrijk bezoekt'

• Ivo Landman

  redacteur Online

Voor het eerst sinds 1976 is een ruimtevaartuig onderweg naar de maan om maangrond en stenen te verzamelen en terug te brengen naar de aarde. De Chinese maanlander Chang'e 5 zal naar verwachting over een paar dagen landen op Mons Rümker, een vulkanische formatie linksboven op de zichtbare kant van de maan.

Zo zag de lancering er vanavond uit:

Half december komen de maanstenen naar de aarde. Wat hebben we eraan?

Tijdens de laatste verzamelmissies brachten Apollo-astronauten in totaal meer dan 380 kilo maangrond en stenen naar de aarde, drie Russische Luna-landers haalden nog een paar honderd gram op. Dat lijkt heel wat, maar voor planeetwetenschappers als Wim van Westrenen, hoogleraar aan de Vrije Universiteit Amsterdam, is het nooit genoeg. Iedere vindplaats op de maan vertelt namelijk weer een ander verhaal. "Stel je gaat naar Parijs en je zegt dan dat je door dat bezoek heel Frankrijk kent. Dat is een beetje wat met de Apollo-landingen is gebeurd. Ze zijn maar op een heel klein stukje van de maan geweest. Nu gaan we naar de Provence, zeg maar."

Chang'e 5 moet landen op een plaats ver van waar de Apollo-astronauten eerder landden. Een plek die geologisch ook miljarden jaren jonger is dan die Apollo-landingsplaatsen. "Chang'e 5 gaat landen op vulkanisch materiaal uit de ondergrond van de maan, maar van veel later dan het materiaal dat we tot nu toe kennen", weet Van Westrenen. "Daar kun je bijvoorbeeld van leren hoe snel de maan na zijn ontstaan is afgekoeld, of er andere stenen in de ondergrond liggen, of de chemische samenstelling anders is dan wat we nu weten. De Apollo-missies zijn ook allemaal geland op plekken met stenen die een beetje vreemd zijn, vergeleken met de rest van de maan. Dus door deze nieuwe stenen zullen we een beter beeld krijgen van de maan."

Een Chinees overheidskanaal maakte deze animatie van de missie:

Chang'e 5 moet in totaal zo'n 2 kilo materiaal verzamelen, niet alleen van het oppervlak. De lander heeft ook een boor die materiaal van twee meter diep uit de maangrond kan halen. "Als het allemaal lukt is het een prachtige doorsnede van die landingsplek."

Half december moet een capsule met de kostbare lading landen in een gebied in de Chinese regio Binnen-Mongolië. De vraag is wat er dan mee gebeurt. Ook Van Westrenen weet dat niet. "Dat is nog wat geheimzinnig. Het materiaal moet na de landing verdeeld worden over onderzoeksgroepen, allereerst in China zelf. Natuurlijk willen Europese wetenschappers ook heel graag kleine stukjes van dit materiaal hebben. Maar het is niet duidelijk hoe dat geregeld gaat worden. Bij NASA kun je gewoon een aanvraag indienen voor materiaal, als die wordt goedgekeurd wordt het opgestuurd. We hopen heel erg dat China ook zoiets gaat opzetten."

Als NASA de komende jaren weer bemande maanlandingen gaat uitvoeren, zal er nog veel meer maanmateriaal mee terug komen naar de aarde. "Maar dan weer van een ander deel, waarschijnlijk zal dat rond de zuidpool van de maan zijn."

Ook China wil na 2030 met astronauten naar de maan. De onbemande maanmissies zijn een voorbereiding daarop, Chang'e 5 nog meer dan de vorige Chinese maanvluchten. Van Westrenen: "Het lijkt al heel erg op een Apollo-landing. Het is de eerste keer dat ze dit doen, zo'n groot gevaarte neerzetten en dan ook weer vanaf het oppervlak terugvliegen naar een baan om de maan, en daar weer koppelen. Het is bijna hetzelfde als wat je zou doen als je mensen naar de maan stuurt, want dat is wat ze uiteindelijk willen doen."

NOS op 3 legde eerder waarom materialen uit de ruimte naar de aarde worden gehaald en hoe dat werkt: