Epidemioloog: versoepelingen half december ondenkbaar bij deze coronacijfers

De scherpe daling van het aantal nieuwe besmettingen is deze week tot stilstand gekomen. De afgelopen dagen was er zelfs een toename te zien ten opzichte van het gemiddelde van afgelopen week, tot vrees van experts en het kabinet.

"Het bevalt me niet", zei premier Rutte in een online bijeenkomst van de VVD. Op vrijdag had de minister-president al duidelijk gemaakt dat de cijfers niet de goede kant op gaan. Vandaag riep hij mensen opnieuw op zich goed aan de coronaregels te houden, want "dan kan er misschien weer iets in december".

Frits Rosendaal, hoofd afdeling Klinische Epidemiologie van het LUMC, tempert eventuele verwachtingen. "Het idee van versoepelingen half december is ondenkbaar, zeker met deze cijfers."

Het kabinet zei dinsdag dat er eventueel pas maatregelen kunnen vervallen bij minder dan 3600 dagelijkse besmettingen en niet meer dan 10 IC-opnames per dag. De afgelopen dag waren er 6093 bevestigde besmettingen en 45 IC-opnames.

"Ik vind het eng dat de cijfers stagneren op zo'n hoog niveau", zegt Rosendaal. "En als de besmettingen echt gaan stijgen, gaat het aantal ziekenhuisopnames over twee weken ook weer omhoog." De druk op de ziekenhuizen is de laatste weken gedaald, maar die winst kan volgens de epidemioloog snel verdampen.

Commerciële teststraten

Opvallend is de combinatie van minder GGD-tests en toch een toename van het dagelijks aantal positieve tests. Zo namen de GGD's vorige week bijna 100.000 minder coronatests af dan een maand geleden. In dezelfde periode is het percentage vastgestelde besmettingen gedaald van 18,4 procent tot 13,8 procent. Belangrijke kanttekening is dat de GGD-cijfers van deze week nog niet bekend zijn.

Een derde van alle coronatests werd eind oktober uitgevoerd door commerciële klinieken, meldde EenVandaag vorige week op basis van een steekproef. Experts vinden dat gevaarlijk, omdat het zicht op de omvang van de uitbraak daarmee vertroebelt. De GGD heeft ook gesignaleerd dat niet alle commerciële teststraten positieve tests doorgeven, zoals wettelijk wel verplicht is.

Misschien wel de belangrijkste vraag is: hoe komt het dat het aantal positieve tests niet meer daalt? Zeker omdat er drie tot twee weken geleden geen coronaregels zijn versoepeld. Sinds deze week is bijvoorbeeld wel weer een bezoek aan het museum toegestaan, maar dat is te kort geleden om al terug te te zien in de cijfers.

"Met minder maatregelen dan nu, was de dalende trend in mei juist wel doorgezet", zegt Rosendaal. De stagnering ligt volgens hem waarschijnlijk aan het gedrag van mensen. Als er bijvoorbeeld minder mensen thuiswerken, is dat terug te zien in het aantal besmettingen.

Vaccin-nieuws

Een andere mogelijke verklaring zijn de positieve berichten over vaccins. Farmaceut Pfizer claimde bijvoorbeeld twaalf dagen geleden dat hun met BioNTech ontwikkelde vaccin in 90 procent van de gevallen effectief is. "Misschien dat dit mensen een gevoel van licht aan het einde van de tunnel heeft gegeven", oppert Rosendaal. En dat sommigen als gevolg minder voorzichtig zijn geworden.

Uiteindelijk was er volgens hem ook maar weinig nodig om het R-getal boven de 1 de te krijgen. Het laagste punt was 0,83 eind oktober, wat betekent dat honderd mensen samen gemiddeld 83 anderen besmetten. Ongeacht welke factoren allemaal hebben meegespeeld de afgelopen twee weken, het belangrijkste is nu dat de stijging niet doorzet.