Regels voor euthanasie op ernstig dementerenden worden verruimd
De regels voor euthanasie op ernstig dementerenden worden verruimd. De criteria die artsen hanteren om te bepalen of euthanasie bij deze groep kan worden toegepast worden op vier punten aangepast. De regionale toetsingscommissies euthanasie (RTE's) heeft dat vandaag bekendgemaakt.
Een schriftelijke wilsverklaring van een patiënt hoeft niet meer juridisch perfect in elkaar te zitten. Artsen krijgen meer ruimte om deze verklaringen, die soms voor meerdere uitleg vatbaar zijn, zelf te interpreteren, bijvoorbeeld in overleg met de familie.
Ook hoeven artsen vlak voor een euthanasie geen mondelinge bevestiging van de doodswens meer te vragen aan dementerenden. Bij een euthanasie moet een arts dat op het laatste moment eigenlijk altijd bespreken, maar voortaan wordt de mogelijkheid opengehouden dat met iemand die ernstig dement is geen zinvol gesprek meer kan worden gevoerd over dit onderwerp.
De arts gaat verder beoordelen of de patiënt ondraaglijk en uitzichtloos lijdt en de RTE zal terughoudend zijn bij het toetsen van die beoordeling. "De medisch-professionele kant van euthanasie verlenen is daarmee sterk benadrukt", zegt voorzitter Jakob Kohnstamm van de toetsingscommissies in het NOS Radio 1 Journaal.
"De arts hoeft niet bang te zijn voor ons als toetsingscommissie en de strafrechter moet op dat punt van ondraaglijk en uitzichtloos lijden afstand behouden, omdat dat een medisch-professioneel oordeel is van de arts. De strafrechter en de toetsingscommissie mogen niet op de stoel van de arts gaan zitten, maar de vraag is: heeft deze arts in deze situatie dit in redelijkheid mogen doen?"
Slaapmiddel in de koffie
Opvallend is ook dat artsen kort voor de euthanasie aan wilsonbekwame, dementerende patiënten een slaapmiddel mogen geven, ook bijvoorbeeld in de koffie of appelmoes, als te verwachten is dat zo'n patiënt onrustig of agressief zal reageren omdat hij niet begrijpt wat er gebeurt.
Dat laatste is gebeurd in de geruchtmakende zaak van verpleeghuisarts Marinou Arends, die dit voorjaar na een jarenlange rechtsgang door de Hoge Raad in het gelijk werd gesteld. Zij had euthanasie toegepast bij een ernstig dementerende patiënte, waarbij ze van tevoren een slaapmiddel in de koffie van de vrouw had gedaan om te vermijden dat ze zich zou verzetten.
Omdat de arts het middel 'heimelijk' zou hebben toegediend en de wilsverklaring onduidelijk zou zijn geweest werd Arends vervolgd, wat tot onrust leidde onder artsen. Wie immers besloot euthanasie te verlenen aan een patiënt, zou het risico kunnen lopen om net als Arends vervolgd te worden. Met deze verruiming van de criteria is het nu duidelijker voor artsen waar ze aan toe zijn, zegt Kohnstamm.
"Voor een arts die gevraagd wordt euthanasie te verlenen is er altijd een medisch, maar ook een moreel dilemma. Iemand vraagt de arts om een persoon te doden, dat is nogal wat. De toetsingscriteria zijn nu verhelderd, het is voor de arts minder alsof er een zwaard van Damocles boven zijn hoofd hangt."
Veel discussie
Dat de criteria nu worden aangepast is een rechtstreeks gevolg van deze zaak, die bekendstaat als de 'koffie-euthanasie'. "Wij passen ons nu aan aan het arrest van de Hoge Raad", zegt Kohnstamm. Euthanasie bij deze groep patiënten komt overigens niet vaak voor, zegt hij: het gebeurt twee tot drie keer per jaar.
Binnen de medische wereld is er veel discussie over. Een manifest waarin protest wordt aangetekend tegen euthanasie bij patiënten die niet kunnen bevestigen dat ze dood willen is door 450 artsen ondertekend.
Minister De Jonge van Volksgezondheid zegt dat de bestaande euthanasiewet feitelijk niet is verruimd, maar dat de commissie heeft gekeken wat er binnen de bestaande richtlijnen en de wettelijke uitspraak mogelijk is.
