Goed nieuws deze week: Pfizer ontwikkelde een vaccin tegen corona dat voor 90 procent effectief is. Maar veel vragen moeten de komende tijd nog beantwoord worden. Zoals: wie krijgt het vaccin eerst, welke groep krijgt welk vaccin en hoe organiseren we het vaccinatieprogramma?
Hans van Vliet, manager van het Rijksvaccinatieprogramma van het RIVM, geeft in een gesprek met de NOS een voorzet voor enkele antwoorden. Tegelijk tempert hij de verwachting dat het nieuwe normaal snel ingeruild kan worden voor het oude normaal: "We zullen zeker het hele jaar wel bezig zijn met vaccinaties."
Nederland krijgt de beschikking over maximaal 11,7 miljoen vaccins van Pfizer. Hoe het vaccineren precies wordt georganiseerd, is volgens Van Vliet nog niet bekend, maar de voorbereidingen om Nederlanders massaal te vaccineren zijn "ver genoeg", zegt Van Vliet: "Maar we zijn nog niet helemaal klaar."
Het is de bedoeling dat ouderen en kwetsbaren eerst gevaccineerd worden. Het is nog niet gezegd dat dat ook met het Pfizer-vaccin gebeurt, mogelijk komen er ook snel alternatieven op de markt die geschikter zijn.
Niet zelf kiezen
De testresultaten van andere vaccins, zoals het Oxford-vaccin van AstraZeneca en het Janssen-vaccin uit Leiden, worden binnenkort verwacht. Het is bijvoorbeeld mogelijk dat die beter of juist minder goed werken voor ouderen dan het Pfizer-vaccin.
Volgens Van Vliet kan pas als alle resultaten bekend zijn worden besloten welke groep welk vaccin krijgt. "Zeker in het begin zul je niet zelf kunnen kiezen."
Er is zelden zo snel een vaccin ontwikkeld als tegen corona. NOSop3 legt uit of dat veilig is:
Ook praktische problemen spelen een rol bij de keuze voor een vaccin. Het Pfizer-vaccin is een RNA-vaccin, dat gebaseerd is op een stukje genetisch materiaal van het virus. Het moet bij een temperatuur van -70 graden Celsius bewaard worden. Bij andere vaccins volstaat een minder lage temperatuur.
Van Vliet: "Eenmaal uit de koeling is het Pfizer-vaccin maar een aantal dagen houdbaar." Daarom leent het zich vooral voor grootschalig gebruik. Ouderen en kwetsbaren naar grootschalige locaties als een sporthal laten komen, is echter bijna uitgesloten.
Daarbij moeten mensen waarschijnlijk twee keer gevaccineerd worden met een tussenperiode van een paar weken. En misschien herhaalt zich dat een paar maanden later weer. Onduidelijk is hoe lang de vaccins tegen corona beschermen.
Wie gaat er prikken?
Grofweg denkt Van Vliet dat er drie groepen te onderscheiden zijn bij vaccinatie. Ouderen en kwetsbaren zullen het vaccin via hun eigen huisarts krijgen, anderen zullen op basis van hun beroep door hun arbodienst worden benaderd en de rest van de Nederlanders zal door de GGD worden gevaccineerd op locaties die daarvoor speciaal worden ingericht. Volgens Van Vliet zijn daarover de gesprekken gaande.
Wie precies de prikken moeten geven, zeker op grootschalige locaties, is nog onbekend. Vaccineren is in de wet een zogeheten voorbehouden handeling. Dat betekent dat die zelfstandig uitgevoerd mag worden door een arts of een verpleegkundig specialist. Gewone verpleegkundigen mogen vaccineren in opdracht van een arts onder toezicht.
De Europese Commissie bracht half oktober een advies uit aan alle lidstaten om te overwegen gepensioneerden en studenten in te zetten voor het vaccinatieprogramma. De GGD wil niet ingaan op dit vraagstuk: "Wij bereiden ons voor op vaccineren. Nu al details geven over die voorbereiding vinden we niet gepast. Er is namelijk nog geen officiële opdracht aan ons gegeven door het ministerie van VWS."
Het vervoer van een vaccin is een flinke logistieke uitdaging. De transportsector vertelt hoe dat aangepakt wordt:
De Landelijke Huisartsen Vereniging (LHV) is door het ministerie van VWS gevraagd of huisartsen een rol kunnen spelen in het vaccinatieprogramma. Voordat er een antwoord gegeven kan worden, moet er op een paar punten meer duidelijkheid komen van het ministerie, zegt een woordvoerder van de LHV: "Welke groep krijgt het vaccin als eerste en is het logisch dat de huisarts hen vaccineert? En welk vaccin wordt er gebruikt?"
Daarbij spelen praktische overwegingen een rol. Huisartsenpraktijken beschikken bijvoorbeeld niet over de vriezers die nodig zijn om het Pfizer-vaccin lang te bewaren. Dus mocht het lang duren voordat andere vaccins beschikbaar zijn, dan zou het kunnen dat ouderen en kwetsbaren niet de eerste groep zijn die het vaccin krijgen.
De Gezondheidsraad brengt naar verwachting eind volgende week een advies uit over de aanpak van de vaccinaties. Eind deze maand hoopt de LHV met de informatie uit dat advies het ministerie antwoord te kunnen geven.
De branchevereniging voor arbodiensten zegt ook in gesprek te zijn met het RIVM over welke rol zij kunnen vervullen. Het advies van de Gezondheidsraad is echter nodig voordat concrete plannen kunnen worden uitgewerkt, aldus een woordvoerder.
