Coronacrisis duwt steeds meer Schotten richting onafhankelijkheidswens
Nog niet eerder was de steun voor Schotse onafhankelijkheid zo groot als nu. Al twaalf opiniepeilingen op rij is er een meerderheid te zien, die oploopt tot 58 procent. Een record. Na eerst de brexit, waar de Schotten tegen waren, is er nu de coronacrisis die de steun voor onafhankelijkheid van het Verenigd Koninkrijk doet groeien. En er is de Schotse premier: Nicola Sturgeon, die mateloos populair is.
Sturgeon (50) is sinds 2014 leider van de Schotse nationale partij (SNP). Ze nam de leiding over van Alex Salmond, die aftrad na het vorige onafhankelijkheidsreferendum. Op dat moment leek de droom van een onafhankelijk Schotland voorbij; 55 procent stemde in 2014 tegen. En Salmond had gezegd dat zo'n referendum slechts "een keer per generatie voorkomt".
Maar onder Sturgeon is die droom weer helemaal tot leven gekomen. Dat begon al met brexit, iets waar bijna twee derde van de Schotten tegenstemde. "Schotland wordt nu tegen zijn wil uit de EU getrokken", zei Sturgeon voortdurend. Volgens de Schotse eerste minister is dankzij brexit het speelveld dusdanig veranderd, dat een nieuw referendum gerechtvaardigd is.
Alleen: in de peilingen was de afgelopen jaren nauwelijks terug te zien dat ook de Schotten zelf erg van mening waren veranderd: het schommelde voortdurend rond de 50-50. Sinds de corona-epidemie is het steeds meer opgeschoven richting onafhankelijkheid. De Schotten gaan als deelstaat van het Verenigd Koninkrijk over hun eigen volksgezondheid en daardoor kreeg Sturgeon de kans zich te onderscheiden.
Sturgeon vs. Johnson
Dat doet ze bijna dagelijks: al maandenlang geeft ze elke werkdag een persconferentie. Om maar te laten zien dat ze erbovenop zit. En ook door het vaak net even anders te doen dan Boris Johnson. Geeft hij het advies om mondkapjes te dragen? Dan maakt Sturgeon er een verplichting van. Komt Johnson met drie dreigingsniveaus voor coronamaatregelen? Dan komt Sturgeon met vijf niveaus.
"Sturgeon presenteert zich meer als realist. Durft zich kwetsbaar op te stellen in die persconferenties. Terwijl Boris Johnson voortdurend een optimistische boodschap wil verkondigen, iets wat hij vervolgens weer moet terugdraaien", zegt professor John Curtice van de Universiteit van Strathclyde in Glasgow. "Maar liefst 72 procent van de Schotten is erg te spreken over haar optreden deze pandemie, tegenover slechts 19 procent voor Boris Johnson. Het maakt de kloof groter en groter."
In Glasgow hoef je dan ook niet lang te zoeken naar Schotten die enthousiast zijn over Sturgeon:
Dat geluid hoor je ook op straat in de grote winkelstraat in Glasgow. "Sturgeon staat met beide benen op de grond. Zegt waar het op staat. Dat is het verschil met Boris Johnson, die komt onbetrouwbaar over. Wauwelt vaak maar wat", zegt een vrouw.
En dat terwijl Schotland het qua cijfers amper beter doet dan Engeland. Het aantal coronabesmettingen en coronadoden per 100 duizend inwoners is slechts een fractie lager. Maar de afkeer van Boris Johnson maakt dat veel Schotten zich ondanks dat veel meer thuis voelen bij Sturgeon.
"Het verschil tussen Johnson en Sturgeon is dat Sturgeon uitstraalt dat ze Schotten echt wil helpen. Terwijl Johnson uitstraalt dat hij vooral bezig is om iedereen te vriend te houden", zegt een studente.
Volgens peilingen is de afgelopen maanden een op de vijf Schotten die in 2014 nog tegen onafhankelijkheid stemden nu van mening veranderd. 79 procent van de jongeren tot 25 jaar is voor onafhankelijkheid.
Afhankelijk van Johnson
"Wat opvalt is dat dankzij brexit, en nu corona, het economische argument minder zwaar weegt", zegt Curtice. "Terwijl dat in 2014 nog voor een meerderheid de doorslag gaf om tegen te stemmen. Veel economen zijn het er over eens dat een onafhankelijk Schotland het allesbehalve makkelijk krijgt."
Al is een nieuw referendum niet zo maar geregeld. Daar is de steun van het Britse parlement in Westminster nodig. En die staan niet te springen. Johnson heeft voortdurend gezegd dat er nog lang geen generatie voorbij is sinds de laatste volksraadpleging, refererend aan de woorden van Salmond. Dus dat hij er zijn goedkeuring niet voor zal geven.
Toch zal de druk op hem volgend jaar flink toenemen, zeker als de SNP van Sturgeon bij de regionale verkiezingen in mei voor het Schotse parlement een absolute meerderheid haalt. En daar heeft het met de huidige peilingen alle schijn van.
"Dat was in 2011, toen de SNP in Schotland voor het eerst een absolute meerderheid haalde, voldoende voor de toenmalige regering van David Cameron om een referendum toe te staan", zegt Curtice. "Er is precedent voor. En dat maakt het heel moeilijk voor de Britse regering om nee te zeggen tegen een nieuw referendum."
