Gegokt maar verloren: Wit-Russische staking komt niet van de grond
De tegenstanders van de Wit-Russische president Loekasjenko hebben gegokt, maar ze lijken die gok te gaan verliezen. De landelijke staking die oppositieleidster Svetlana Tichanovskaja heeft uitgeroepen komt maar niet van de grond.
Drie eisen stelde Tichanovskaja vorige week vanuit buurland Litouwen, waar ze noodgedwongen verblijft omdat het in Wit-Rusland niet veilig voor haar is: Loekasjenko moet weg, er moet een einde komen aan het politiegeweld en de politieke gevangenen moeten vrij. Zo niet, dan zou Wit-Rusland vanaf maandag platliggen, stelde ze in het vooruitzicht.
Zoals verwacht legde Loekasjenko die eisen naast zich neer. En dus zou er vanaf maandag niets meer geproduceerd moeten worden in de kolossale staatsbedrijven, zoals de fabriek voor landbouwwerktuigen Minski Traktory Zavod (16.000 werknemers), de olieraffinaderij in Mozyr (5000 werknemers) of de chemische fabriek Grodno Azot (10.000 werknemers). Er hadden geen bussen en treinen meer moeten rijden, de landbouwproductie had stil moeten liggen.
Alleen studenten
En er zijn ook wel berichten dat hier en daar een ploeg niet aan het werk gaat, maar over het geheel genomen draait Wit-Rusland min of meer normaal door. Eigenlijk zijn alleen studenten (en sommige van hun docenten) massaal in staking gegaan, ondanks Loekasjenko's dreiging dat ze van de universiteit geschopt zullen worden.
Vanuit het standpunt van de Wit-Russische oppositie is zo'n stakingsoproep heel begrijpelijk. Al wekenlang wordt er massaal gedemonstreerd tegen de vervalste uitslag van de presidentsverkiezingen op 9 augustus, die Loekasjenko naar eigen zeggen met 80 procent van de stemmen heeft gewonnen.
Mensen gaan met tien- en soms zelfs met honderdduizenden de straat op om een einde te eisen aan het buitensporige politiegeweld. Ze demonstreren voor de vrijlating van de talloze politieke gevangenen. Tot nu toe zonder enig tastbaar resultaat. Een landelijke staking zet natuurlijk veel meer zoden aan de dijk: die veroorzaakt grote economische schade en dat oefent zware druk uit op de macht.
Geen vakbonden
Maar hoe krijg je zo'n staking voor elkaar in een land dat geen enkele traditie heeft in de organisatie van werknemers? Onafhankelijke vakbonden zijn er nauwelijks, stakingsleiders zijn al in een vroeg stadium van de protesten gearresteerd of naar het buitenland gevlucht. Mensen die het lef hebben om het werk desondanks neer te leggen, lopen een levensgroot risico dat ze hun werk, en dus hun inkomen, kwijtraken en in de cel belanden.
Dat is nog niet alles. Niet iedereen in Wit-Rusland is tegen Loekasjenko. Juist werknemers in de grote staatsbedrijven hebben hun baan vaak te danken aan hun loyaliteit aan het regime. Zij zien de bui al hangen als Loekasjenko er niet meer is.
Maatje te groot
Intussen gebruikt Loekasjenko steeds grotere woorden. "We worden geconfronteerd met een terroristische dreiging," beweerde hij gisteren. En waar hij eerder zei dat de oppositie nog geen rode lijn had overschreden, vindt hij nu dat dat wel is gebeurd. Alles georganiseerd en gecoördineerd van over de grens, in Litouwen en Polen. De gevolgen laten zich raden: er zal nog harder worden opgetreden tegen mensen die zich verzetten.
De oppositie zit in een lastig parket. Alleen demonstreren, hoe massaal ook, levert geen resultaat op zolang Loekasjenko kan blijven vertrouwen op zijn politie, zijn veiligheidsdiensten, zijn leger en op machtige buurman Rusland.
Met haar oproep tot een landelijke staking heeft Tichanovskaja een grote broek aangetrokken, in de hoop beweging te krijgen in het conflict met de man die Wit-Rusland al 26 jaar met ijzeren vuist regeert. Vooralsnog lijkt die broek een maatje te groot.
