Bijna alle partijen in de Tweede Kamer vinden dat (oud-)studenten die onder het leenstelsel vallen, extra gecompenseerd moeten worden als er een vorm van basisbeurs terugkomt. Dat blijkt uit een rondgang van NOS op 3. Over de manier waarop, verschillen de meningen nog wel.
Met de invoering van het leenstelsel in 2015 werd voor bijna alle studenten de studiefinanciering een lening in plaats van een gift. Het geld dat dit oplevert, moet geïnvesteerd in betere kwaliteit van onderwijs. Vijf jaar later is alleen nog de VVD voorstander van dit systeem en lijkt het einde van het leenstelsel dus in zicht.
Studenten die tussen 2015 en 2019 aan hun studie begonnen, hebben ook nog nauwelijks kunnen profiteren van de kwaliteitsinvesteringen. Zij krijgen daarom al een compensatie: een studievoucher van 2000 euro, die zij vanaf vijf jaar na afstuderen kunnen gebruiken voor een opleiding. Maar op die studievoucher is veel kritiek, omdat veel studenten verwachten die niet te kunnen gebruiken.
Studievoucher genoeg?
Bijna alle partijen denken daarom na over een andere vorm van compensatie. "Het is een moeilijke vraag", zei Jan Paternotte van D66 eerder bij een gesprek. Hij wijst er wel op dat bij een beleidswijziging vaker een generatie niet profiteert: "Bijvoorbeeld dat de dienstplicht op een gegeven moment is afgeschaft, net op een moment dat jij in dienst hebt gezeten."
Paternotte ziet wel wat in het plan om studenten de studievouchers uit te betalen, of als korting te geven op hun studieschuld. Bij de PVV wachten ze de voorstellen af, maar Kamerlid Harm Beertema geeft al aan dat "een compensatie in de vorm van vouchers op onze sympathie kan rekenen." Ook Roelof Bisschop van de SGP ziet wat in dit plan: "Maar ik sluit een hogere compensatie niet uit."
De SP, Forum voor Democratie en Denk willen nog veel verder gaan: zij willen de 'leenstelsel-studenten' de basisbeurs helemaal terugbetalen, per maand dat ze hebben gestudeerd. Dat levert wel praktische problemen op, want niemand heeft bijgehouden of studenten de afgelopen jaren thuis of op zichzelf hebben gewoond. Daar hing voor 2015 de hoogte van je beurs vanaf.
"Wij willen minimaal de thuiswonende beurs teruggeven, maar liever nog een gemiddeld bedrag dat tussen de twee beurzen ligt", zegt Frank Futselaar van de SP. "Dat zal dan om duizenden euro's per student gaan, die ze echt op hun bankrekening moeten krijgen. Dit is een fors bedrag op de begroting, maar het gaat om eenmalig geld."
Alternatieve plannen
GroenLinks kondigde al aan studenten uit het leenstelsel mee te nemen in hun plannen voor hun startkapitaal van 10.000 euro. Per saldo komt dit ongeveer op hetzelfde neer als de plannen van de SP, Forum voor Democratie en Denk: een student die uitwonend was en vier jaar studiefinanciering kreeg, zou in het oude stelsel in totaal bijna 14.000 euro hebben gekregen.
Ook van de PvdA werd al bekend dat de partij voor een compensatie is en dat dit om een miljardenoperatie zal gaan. Maar wat de studenten precies zouden moeten krijgen, daarover wilde de partij nog niks kwijt.
Andere partijen (CDA, CU en 50Plus) laten ook weten voor een compensatie te zijn, maar nog niet te weten hoe die eruit moet zien. "De puzzel is niet makkelijk te leggen, maar we zijn zeker bereid om te kijken naar de mogelijkheden", zegt CDA'er Harry van der Molen.
Conclusie: het ziet er naar uit dat de leenstelselgeneratie kan rekenen op een tegemoetkoming. Maar of dat gaat om een bedrag op de rekening of een gedeeltelijke kwijtschelding van de schuld, daar is Den Haag nog niet over uit. In de coalitieonderhandelingen van een volgend kabinet liggen het leenstelsel en een eventuele compensatie pas echt op tafel. Veel zal ook afhangen van hoe het nieuwe basisbeurs-stelsel er dan uit zou gaan zien
NOS op 3 zocht eerder uit waar het geld dat vrijkomt door het wegvallen van de studiebeurs naartoe gaat:
