Minister Kajsa Ollongren van Binnenlandse Zaken heeft vaak haar zorgen geuit over desinformatie en beïnvloeding van verkiezingen van buitenaf. Maar in de Tweede Kamer groeit de kritiek op wat ze daartegen doet.
Niet alleen de oppositie, ook de grootste coalitiepartijen vinden dat minister Ollongren de afgelopen jaren te weinig heeft gedaan. Er is volgens Kamerleden wel gekeken naar coronaproof stemmen, maar rond buitenlandse inmenging is te weinig gebeurd.
Ze vinden dat Ollogren inmiddels verder had moeten zijn. "Ze heeft best een grote broek aangetrokken. Ik vind dat je nu de broekspijpen omhoog moet trekken om een sprintje te maken", zegt Kamerlid Harry van der Molen (CDA). "Dat de wet nog niet op orde is, vind ik niet kunnen."
Naïef
Veiligheidsdiensten waarschuwen al jaren dat met name Rusland zich schuldig maakt aan inmenging en beïnvloeding door online desinformatie te verspreiden.
In Duitsland werden begin vorig jaar gegevens van politici gestolen bij een grote hack. In de Tweede Kamer vrezen partijen van oppositie en coalitie dat dit ook in Nederland kan plaatsvinden.
"Beïnvloeding is echt een probleem, niet alleen in Duitsland, ook in Groot-Brittannië en de VS", zegt Van der Molen. "Rusland steekt een miljard euro in het beïnvloeden van andere landen in crisissituaties via internet. Daar moeten wij niet naïef in zijn, dat kan ons ook overkomen."
Striktere maatregelen
Kamerlid Attje Kuiken (PvdA) onderstreept dat buitenlandse inmenging altijd fout is. "Het kabinet had allang striktere maatregelen moeten nemen om desinformatie, hacken, maar ook beïnvloeding vanuit het buitenland te voorkomen. Daar heb ik het afgelopen jaar weinig van gezien."
Van der Molen pleit voor meer transparantie. "Een Facebookgebruiker moet bij een advertentie zien of er een politieke partij achter een boodschap zit, en of ervoor betaald is of niet. Advertenties die via het buitenland worden gefinancierd, moeten de pas worden afgesneden. In Ierland hebben we tijdens een referendum gezien dat vanuit de VS massaal werd geadverteerd. Dat is afgegrendeld. Via onze wet kan dat nog niet. Dat moet ook worden geregeld."
Jan Middendorp (VVD) benadrukt dat er wel veel aandacht is geweest voor het fysiek veilig kunnen stemmen tijdens corona. Maar: "De minister moet nu duidelijk maken welke systemen zij heeft om de digitale veiligheid van verkiezingen te kunnen garanderen."
Afhankelijk
In Amerika kondigde Facebook een paar weken voor de verkiezingen aan om politieke advertenties voor onbepaalde tijd te weren na het sluiten van de stembussen. Een mooi voorbeeld van hoe bedrijven zelf verantwoordelijkheid nemen, vindt Middendorp. "Maar we mogen niet afhankelijk worden van Europa of van techbedrijven. Dat moet het ministerie van Binnenlandse Zaken zelf regelen."
Minister Ollongren schrijft in een brief aan de Tweede Kamer dat zij wil dat Brussel strengere afspraken maakt met techbedrijven om nepnieuws en de gevolgen daarvan op verkiezingen aan te pakken. Ook werkt ze aan een wet om zaken beter te regelen. Deze wet komt na de Tweede Kamerverkiezingen in maart. De kritiek van Kamerleden is juist dat de minister voor de verkiezingen in actie had moeten komen.
