De afgelopen weken gingen steeds meer mensen weer voorzichtig naar kantoor. Na maanden thuiswerken was er toch weer behoefte om elkaar af en toe te ontmoeten en fysiek samen te werken. Maar daar werd maandagavond door het kabinet een dikke streep door gezet.
We moeten weer massaal thuis gaan werken, tenzij het echt niet anders kan. Want van de besmettingen die gevonden worden is 9 procent terug te leiden naar werk. Maar wat betekent thuiswerken voor de economie?
Econoom Mathijs Bouman: "Er blijkt uit metingen dat de productiviteit niet minder is dan wanneer je op kantoor zit. Managers valt het mee wat mensen thuis gedaan krijgen. Het scheelt ook veel reistijd, en mensen kunnen hun eigen tijd indelen en zijn daardoor wellicht productiever. Er zijn geen indicaties dat het veel slechter gaat als (kantoor)mensen thuis werken."
Freak voorbeeld
Precieze cijfers over het aantal thuiswerkers zijn er niet, het CBS houdt dat niet goed bij. "Maar er was onlangs een ING-enquête waaruit blijkt dat het aantal thuiswerkers sinds de lockdown van 44 naar 27 procent is gedaald."
In Nederland heet het softwarebedrijf GitLab zelfs nooit een kantoor gehad. Dat bedrijf draait op thuiswerkende mensen. "ICT'ers werken ook graag zelfstandig", zegt Bouman. "Voor de coronacrisis was dat bedrijf een freak voorbeeld, en nu is het een goed voorbeeld."
Dat thuiswerken niet nadelig hoeft te zijn, leren ze nu ook in de zakelijke, financiële dienstverlening, is de indruk van Bouman. "Daar werkt iedereen gewoon door."
Economen zien thuiswerken op de lange termijn wel als probleem. Een kantoor is er niet voor niets, zegt Bouman, die ook sprak met de economen van het economische bureau van de Rabobank. "De ontmoetingen tussen mensen, de creativiteit die je dan krijgt, wordt wel echt gemist op langere termijn. Vooral voor jongere mensen, die moeten het hele teamgevoel nog ontwikkelen door contact met collega's."
Het hele idee van bedrijven is toch een eenheid vormen met een gezamenlijk doel.
Dat geldt ook voor nieuwkomers. "Hoe krijg je voor elkaar dat ze begrijpen wat het bedrijf wil. Dat ontbreekt bij thuiswerken. Een bedrijf kan op de lange termijn dan minder goed functioneren", zegt Bouman. "Nieuwe mensen kennen collega's niet, weten niet hoe ze moeten aankloppen en de juiste wegen moeten vinden. Jongeren wonen ook minder luxueus dus is het minder makkelijk om thuis te werken."
"Het hele idee van bedrijven is toch een eenheid vormen met een gezamenlijk doel. Mensen kunnen elkaar aanspreken. Juist dat informele is belangrijk voor het eenheidsgevoel. Dat is eigenlijk heel ongrijpbaar", zegt Bouman. "Het gaat om elkaar zien bij de koffieautomaat, de brainstormsessies, toevallige ontmoetingen."
Met de gisteren aangekondigde maatregelen van het kabinet, kunnen de meeste economen wel leven, zegt Bouman. "Behalve voor de horeca, zijn ze niet van veel invloed op de economie. Dat beamen ook de economen van de banken."
"Want de scholen blijven open. Zodra scholen dichtgaan, weten we van vorige lockdown, kunnen ouders veel moeilijker werken, ook thuis."
Angst leidt tot gedragsverandering
Wat wel van directe invloed is op de economie is de toename van de besmettingsgraad. "Er is veel gekeken naar wat er is gebeurd de afgelopen maanden in verschillende landen. En daaruit blijkt dat het grootste gevaar voor de economie komt van het virus, niet van de maatregelen. Het virus maakt consumenten bang waardoor ze geen geld meer uitgeven."
In mei nam de consumptie al weer toe. Mensen dachten dat het wel weer kon, ze waren minder bang, zegt Bouman. "Er is een interessant onderzoek in de VS naar betalingen en winkelbezoeken: wat verklaart het beste de daling van de winkelverkopen? Dat is het virus. Niet de maatregelen."
Veel economen vrezen dan ook een milde aanpak. "Zij zeggen, ga maar liever iets te ver met je maatregelen dan dat je het risico loopt dat het virus de kop opsteekt. Want dan leidt angst tot gedragsverandering. Het uit de hand laten lopen van de besmettingen is ook economisch veel schadelijker."
Al heeft een diepe recessie altijd veel gevolgen, omdat mensen minder kansen hebben, werkloos zijn geworden of bedrijven failliet zijn gegaan, de fout maken: hadden we maar meer gedaan, heeft veel grotere gevolgen. Dus liever te streng dan minder streng."
