Onderzoek naar negatieve bijwerkingen anti-witwasregels banken
Sluiten banken voorbarig klanten uit van dienstverlening, omdat het beheersen van de risico's op witwassen en terrorismefinanciering te veel voeten in de aarde heeft? Na verschillende signalen dat dit gebeurt, onderzoekt de Europese Bankenautoriteit (EBA) die vraag nu.
Volgens de waakhond kiezen banken er soms bewust voor om klanten te weren nog voordat die iets misdaan hebben, omdat ze inschatten dat het te bewerkelijk is om ze als klant in de gaten te houden. Die strategie heeft een naam: 'de-risking'.
Het gaat bijvoorbeeld om ngo's, religieuze organisaties of bedrijven in sectoren waarin witwassen, fraude of corruptie relatief vaker voorkomen. Dat kunnen sectoren zijn waarin veel contant geld omgaat, zoals de autohandel, de handel in dure sieraden of bijvoorbeeld de handel in landbouwproducten. Maar ook mensen die uit hoogrisicolanden komen, waar veel corruptie heerst, lopen hier tegenaan.
"Ik zie zeker het probleem waar de EBA bang voor is", zegt Yvonne Willemsen, hoofd veiligheidszaken bij de Vereniging van Banken (NVB), de Nederlandse branchevereniging. "Omdat de regelgeving vrij gecompliceerd is en we heel veel van klanten moeten weten, zijn we heel streng aan de voordeur. Dat betekent voor sommige partijen dat ze veel moeite hebben om een bank te vinden."
De druk op banken en andere financiële instellingen om witwassen tegen te gaan is flink opgelopen. De regels in Europa zijn aangescherpt en ook in Nederland zit de toezichthouder banken achter de broek aan. De laatste jaren waren er meerdere ingrepen bij banken, van een last onder dwangsom bij Rabobank, tot een strafrechtelijk onderzoek bij ABN Amro en een megaschikking bij ING.
Sindsdien hebben banken flink meer geïnvesteerd in de afdelingen die financiële misstanden moeten tegengaan. Alleen al in Nederland zijn er duizenden extra mensen voor aangenomen. Tegelijk constateren banken vaker dat goed toezicht houden op sommige klanten zo bewerkelijk is, dat ze er geen brood inzien.
Ook in Nederland
"Ik weet dat er veel kritischer wordt gekeken door banken en dat er lijsten zijn met hoogrisicogroepen", erkent Willemsen. Dat wil volgens haar niet zeggen dat er in Nederland hele groepen klanten bij voorbaat worden uitgesloten. "Er zal per individuele aanvraag gekeken worden: kunnen wij de risico's voor deze aanvrager verkleinen of niet?"
Dat vorig jaar duidelijk werd dat de Rabobank klanten in het betaald voetbal bij voorbaat weigert omdat de risico's op fraude en witwassen te groot zouden zijn, is volgens haar een uitzondering. "Ja, dat is inderdaad een uitsluiting, maar van andere groepen heb ik dat eigenlijk nog niet gehoord."
Volgens het Financieel Dagblad blijkt uit een rondgang langs advocaten in Nederland dat het probleem breder speelt. Zo zouden banken huiverig zijn voor botenmakelaars, autohandelaren en horlogeverkopers. Advocaten zeggen tegen de krant te worden platgebeld door gedupeerden die niet bij een bank terechtkunnen.
Gedupeerden kunnen zich melden
Om beter zicht te krijgen op waarom financiële instellingen ervoor kiezen om klanten bij voorbaat al te weren in plaats van aan te nemen en in de gaten te houden, en op welke schaal dit gebeurt, heeft de EBA sinds half juni een consultatieronde lopen. Zowel financiële instellingen als gedupeerden kunnen tot en met eind volgende week van zich laten horen.
Op basis daarvan zal de autoriteit beoordelen of de huidige regels tegen witwassen en terrorismefinanciering ongewenste bijeffecten hebben en al dan niet adviseren dat ze worden aangepast.
