Lodeweges, Rab, Baan en Grim: interim of niet, voor eeuwig een bondscoach

• Jesse Wieten

  redacteur NOS Sport

Met Dwight Lodeweges aan het roer tegen Polen en Italië krijgt Oranje er weer een onverwachte naam bij op de lijst van bondscoaches van het Nederlands elftal. Zoals ook de namen van de laatste interim-bondscoach Fred Grim en van onder anderen Rob Baan en Jan Rab op de Wall of Fame in Zeist prijken. Bondscoaches voor even.

"Maar voor eeuwig", zegt Jan Rab over de telefoon vanuit zijn woonplaats Meerkerk. "Niemand weet nog dat ik bondscoach was. Het is een goede quizvraag. Maar ik ben er trots op."

Rab en de wissel van Seedorf

Begin 1997 was bondscoach Guus Hiddink herstellende van een darmoperatie, had assistent Johan Neeskens niet de vereiste papieren en had Jong Oranje-bondscoach Hans Dorjee net een hartaanval gehad. Daarom vroeg Hiddink aan Rab of hij de aanstaande oefeninterland in en tegen Frankrijk wilde doen.

Rab was sinds 1979 in dienst van de KNVB, was als een van de assistenten van Leo Beenhakker actief geweest op het WK van 1990 in Italië, was coach geweest van Oranje onder 18 en 21 en werkzaam als docent van de KNVB-trainerscursus.

"Eigenlijk had ik er geen trek in", stelt Rab. "Ik was wat aan het rommelen met de leiding van de KNVB over mijn positie. Maar voor een collega wilde ik het graag doen. Ik had met sommige spelers ook al eerder gewerkt. Met Dennis Bergkamp bij Nederland onder 18 bijvoorbeeld. In dat opzicht was het niet uniek."

"Toen ben ik naar Hiddink in Varsseveld gereden en hebben we een paar uurtjes gesproken over hoe en wat, over de opstelling ook", gaat Rab verder. "Ik kreeg verder de vrije hand, mocht ingrijpen wanneer ik wilde. De dag van de wedstrijd kwam Hiddink nog langs in Parijs en heb ik ook met hem gesproken. De groep heeft hij niet toegesproken."

Het duel tussen Frankrijk en Nederland in het Parc des Princes was een wedstrijd tussen twee topteams, tussen de latere wereldkampioen en nummer vier van het WK. Bergkamp zette Nederland op voorsprong, maar door goals van Robert Pirès en Patrice Loko in het slotkwartier werd het 2-1 voor Les Bleus.

"Frankrijk had een geweldig team, maar we begonnen niet onaardig", zegt Rab. "We speelden in hoog tempo en met veel diepte. Bergkamp schoot na de 1-0 nog op de paal. Anders waren we met 2-0 de rust ingegaan. Op een gegeven moment gingen we wat te hautain spelen. Het werd te makkelijk en Frankrijk werd wakker."

Rab haalde in de 73ste minuut Clarence Seedorf naar de kant ten faveure van Marc Overmars. "Die beslissing was veelbesproken", weet Rab nog. "Clarence was een speler die op dat moment een beetje overdreef. Wij wilden het simpel houden. Na afloop sprak ik over gallery play van Seedorf. Dat viel bij hem niet in goede aarde en leidde tot wat commotie. Hij uitte zijn onvrede tegenover een journalist en iedere journalist kwam er bij mij weer op terug."

In de evaluatie met Hiddink kwam uiteraard ook de wissel ter sprake. "Hiddink was niet ontevreden", zegt Rab. "Geen verwijten. Ik heb hem uitgelegd hoe ik het had opgelost en hij gaf me rugdekking, om het in voetbaltermen te houden."

Als analist van tegenstanders ging Rab nog met Oranje naar het WK. In 1999 verliet hij de KNVB om als technisch directeur bij NAC aan de slag te gaan. De 76-jarige Rab is nu al jaren met pensioen. Door een versleten heup loopt hij niet soepel meer.

Baan en het advies van Krol

Voor Rab geen zege als bondscoach voor even. Rob Baan deed het in 1981 wat dat betreft beter. Na een teleurstellend verlopen mini-WK in Uruguay nam bondscoach Jan Zwartkruis ontslag, omdat hij de aanhoudende kritiek van de media zat was.

"'Jij moet het overnemen', zei Jan tegen mij", vertelt Baan, die jaren als assistent van Zwartkruis had gediend. "De bond heeft daarna snel gehandeld. Ik zou het voor drie duels doen. Maar dat ging niet door."

Baan begon met een 3-0 zege op Cyprus in de vrieskou van het Groningse Oosterpark. Hugo Hovenkamp, debutant Cees Schapendonk en Dick Nanninga scoorden. Baan baarde opzien door te kiezen voor een elftal met maar liefst zeven spelers van de latere kampioen AZ '67 in de basis. Er stond geen enkele speler van Ajax aan de aftrap.

De tweede interland tegen Frankrijk was Baan geen bondscoach. Kees Rijvers, toen nog trainer van het Belgische Beringen, was inmiddels benoemd als bondscoach per 1 juli, maar wilde de wedstrijd tegen de Fransen al zelf doen. Door een goal van Arnold Mühren versloeg Oranje Frankrijk met 1-0.

In de daaropvolgende WK-kwalificatiewedstrijd op Cyprus was Baan weer de keuzeheer. Debutant Cees van Kooten werd matchwinner in een matige wedstrijd. "Tegen Cyprus verwacht iedereen een grote uitslag, maar het was lastig", zegt Baan. "Ik dacht in overmoed aan doorpakken naar 2-0, 3-0, maar toen nam Ruud Krol het woord. Trainer, we gaan geen gekke dingen doen, maar controleren, zei hij. Het bleef 1-0."

Voor Baan bleef het niet bij dit interim-bondscoachschap. In 2007 was hij ook de tijdelijke keuzeheer van Australië. Hij leidde de Socceroos in Londen naar een 1-0 oefenzege op Nigeria. "Ik sta ermee in het Guinness Book of Records", lacht de nu 77-jarige Baan. "Ongeslagen als bondscoach van twee landen."