Vraagtekens bij samenwerking Amsterdamse universiteiten en Huawei

Deskundigen zetten vraagtekens bij de samenwerking van de Amsterdamse universiteiten UvA en VU met de Chinese techgigant Huawei. Het Chinese bedrijf heeft voor 3,5 miljoen euro de universiteiten ingeschakeld om zijn Europese zoekmachine te verbeteren, schrijft het Financieele Dagblad. De vraag is of daarbij genoeg rekening is gehouden met veiligheidsrisico's.

Het is de bedoeling dat de universiteiten een lab oprichten waar zo'n tien onderzoekers in dienst van de VU en UvA gaan werken. De wetenschappers zullen onderzoek doen naar het gebruik van kunstmatige intelligentie. Ze willen met name kijken naar de ontwikkeling van een zoekmachine die rekening houdt met de verschillende talen en culturen in Europa.

Onder vergrootglas

Het samenwerkingsverband tussen Huawei en de universiteiten is opvallend omdat het Chinese telecombedrijf in de westerse wereld onder een vergrootglas ligt. Al meer dan een jaar worden er zorgen geuit over de rol van de Chinese fabrikant bij de uitrol van 5G-netwerken. Met name de VS waarschuwt voor potentiële spionage en sabotage vanwege warme banden die het bedrijf heeft met de Chinese overheid.

Huawei heeft altijd tegengesproken dat hier sprake van is en er is nooit hard bewijs op tafel gekomen.

Risico's

De UvA en de VU zeggen zich bewust te zijn van de risico's en daarom duidelijke afspraken met Huawei te hebben gemaakt. De universiteiten hebben contact opgenomen het ministerie van Economische Zaken en de AIVD om te kijken naar de risico's.

Economische Zaken zegt dat de universiteiten in een gesprek is gewezen op de risico's. Meer zou de overheid op dit moment niet kunnen doen. Het ministerie wil niet meedelen op welke risico's het de universiteiten heeft gewezen.

Cybersecurity-deskundige Mary-Jo de Leeuw vindt het gek dat de verantwoordelijkheid voor de veiligheid volledig bij de universiteiten wordt gelegd. "Juist omdat het kabinet heeft gezegd Huawei te willen weren uit de kritieke delen van het Nederlandse 5G-netwerk."

Militaire doeleinden

Bovendien kan de overheid zich volgens De Leeuw beroepen op het Wassenaar Arrangement. De overheid kan een stokje steken voor de export van technologieën die ook voor militaire doeleinden kunnen worden gebruikt. "Op dit moment is niet vast te stellen voor welke doeleinden de onderzoeksresultaten gebruikt zullen worden. In theorie zouden ze voor militaire doeleinden gebruikt kunnen worden."

De universiteiten garanderen dat de risico's beperkt zijn. Zo wordt het lab opgericht door de universiteiten en zijn de medewerkers in dienst van de UvA of de VU. "We gebruiken bovendien alleen data op onze eigen servers en daar kunnen Huawei-medewerkers niet bij", zegt een woordvoerder van de VU.

Daarnaast worden de onderzoeksresultaten openbaar gemaakt en zijn deze niet exclusief beschikbaar voor het Chinese telecombedrijf. Allemaal afspraken die volgens de universiteiten standaard gemaakt worden met alle bedrijven waarmee zij zaken doen.

Transparantie

Toch zou het goed zijn als de universiteiten de contracten inclusief geheime clausules openbaar zouden maken zodat duidelijk wordt welke afspraken er zijn gemaakt, stelt Bart Jacobs, hoogleraar computerbeveiliging aan de Radboud Universiteit. "In dit soort situaties kan alles beter transparant zijn."

Los van de kennis en technologie zou Huawei ook nog interesse kunnen hebben in iets anders. "Met deze samenwerking hoopt het Chinese bedrijf goodwill te creëren", zegt Jacobs. "De universiteiten worden gebruikt in een Chinese PR-strategie en het is de vraag of je daaraan mee zou moeten werken."

De Amsterdamse universiteiten lijken daar niet mee te zitten en zien de samenwerking als een grote kans om onderzoek te doen naar kunstmatig intelligentie. Het contract is in mei getekend en op dit moment worden onderzoekers geworven voor het lab.

Ook partijen in de Tweede Kamer zetten vraagtekens bij de samenwerking. Kamerlid Wiersma van regeringspartij VVD vraagt het kabinet "waarom het verdedigbaar is dat Amsterdamse universiteiten een samenwerking met Huawei starten, terwijl veel andere Europese landen dit juist uit de weg gaan". De VVD noemt het "sowieso onwenselijk dat Chinezen 3,5 miljoen investeren in een technologie waarin onze onderzoekers en bedrijven keihard werken om zélf de beste te zijn".