Het moet een klap in het gezicht van president Aleksandr Loekasjenko zijn geweest, toen hij vanmorgen werd uitgejouwd door Wit-Russische fabrieksarbeiders. "Ooit waren de grote fabrieken de basis van de steun aan Loekasjenko, maar zelfs daar wordt hij nu uitgejouwd en weggejaagd", zegt historicus en onderzoeker Mark Galeotti. Het is veelzeggend voor het afbrokkelen van de macht van het regime.
Hoe lang de dictator, die al 26 jaar aan de macht is in Wit-Rusland, stand kan houden, is volgens Galeotti niet te zeggen. Maar de protesten tegen Loekasjenko groeien. "Het is duidelijk dat Loekasjenko hoopt dat hij de langste adem heeft. Hij belooft grondwetswijzigingen, een referendum, misschien nieuwe verkiezingen, maar het momentum ligt bij de oppositie", zegt Galeotti.
Politie loopt over naar de oppositie
De Britse politicoloog Galeotti is Rusland-kenner en volgt de situatie in de voormalige Sovjet-Unie op de voet. Volgens de onderzoeker wordt het heet onder de voeten van Loekasjenko. "We hebben al gevallen gezien van politie die overloopt naar de oppositie. Op het moment dat de discipline en eenheid breken, gaat het vaak heel snel", zegt Galeotti.
"Wanneer mensen zien dat het veilig is om over te lopen naar de oppositie, zullen we dat massaal zien gebeuren", verwacht Galeotti. "Wanneer dat precies zal gebeuren is lastig te voorspellen. Dat is wat het zo'n volatiele situatie maakt. Het kan ieder moment veranderen. Maar het is veelzeggend dat het volk nu ziet hoe weinig steun er overblijft."
Correspondent Step Vaessen doet als één van de weinige buitenlandse journalisten verslag vanuit Wit-Rusland. Ze zag van de ene op de andere dag de bevolking uit hun angst-schulp kruipen, en noemt de demonstraties van de laatste dagen een "bevrijdingsfeest":
Blijven zijn troepen loyaal?
Wat de grote vraag is, stelt onderzoeker Galeotti, is hoe loyaal de veiligheidstroepen blijven. "Dat is nu de enige basis voor zijn macht. Wij weten niet of het leger loyaal is aan de dictator, maar Loekasjenko weet dat zelf ook niet. De oproerpolitie OMON heeft een keuze gemaakt en heeft met veel geweld ingegrepen."
"Maar we zien ook dat lokale veiligheidstroepen en politiemensen niet hun orders in de wind willen slaan, maar er wel alles aan doen om geweld te voorkomen." Het leger is nog niet ingezet, maar dat kan ook komen omdat er twijfels zijn over of zijn soldaten gehoor geven aan bevelen, schat Galeotti in.
Afhankelijk van vertrouwelingen
Als Loekasjenko's vertrouwelingen het idee krijgen dat het gevaarlijker is om hem te blijven steunen, dan om met hem te breken, is het voorbij met de heerschappij van de dictator, denkt Galeotti. "Ze zijn niet trouw aan Loekasjenko, het zijn meedogenloze en pragmatische cynici", zegt hij. "Als hij zijn generaals opdracht geeft om in te grijpen, kan het zijn dat ze weigeren. Dat ze zeggen: dit gaan we niet doen, het is tijd om te vertrekken. Dat is het moment dat hij een vliegtuig naar Noord-Korea of Venezuela moet nemen, of waar dictators tegenwoordig ook heen vliegen."
Galeotti stelt dat Loekasjenko op een 'troon van bajonetten' zit. Hij verwijst daarmee naar een televisiespeech van de voormalige president van Rusland, Boris Jeltsin, in 1993. Jeltsin zei toen: "Je kan een troon bouwen van bajonetten, maar het is lastig om daar lang op te blijven zitten."
