Nederlandse journalist in Minsk: 'Het bloed ligt hier op straat'

"De politie schiet op mensen, pakt ze lukraak op en slaat heel hard in op demonstranten. Er ligt letterlijk bloed op de straten hier in Minsk, dat heb ik zelf gezien", zegt de Nederlandse journalist Step Vaessen in het NOS Radio 1 Journaal. Vaessen is een van de weinige buitenlandse journalisten die een persaccreditatie hebben gekregen voor Wit-Rusland. De voormalige NOS-correspondent in Indonesië is in Minsk voor nieuwszender Al Jazeera.

Voor de derde nacht op rij gingen Wit-Russen in Minsk en een aantal andere steden de straat op om te protesteren tegen de door president Alexander Loekasjenko geclaimde verkiezingsoverwinning.

Het politieoptreden tegen die demonstranten wordt steeds wreder, zegt Vaessen. Duizenden demonstranten zijn opgepakt. Over hun lot is niets bekend. "Je hoeft hier maar op straat te lopen en je loopt het risico te worden opgepakt", zegt Vaessen.

Ook Volkskrant-correspondent Tom Vennink constateert dat de ordetroepen in Wit-Rusland grof geweld gebruiken. Hij deelt op Twitter schokkende beelden:

De betogers worden het centrum van de stad uitgejaagd en mogen niet meer in grote groepen samenkomen. Daarom verzamelen ze zich nu in de buitenwijken. "En juist daar en in kleine groepen kunnen ze heel hardhandig door de politie worden aangepakt."

De demonstranten worden afgevoerd naar detentiecentra. Honderden familieleden staan daar voor de deur. "Helemaal wanhopig. Ze staan op de stoep en roepen de namen van hun dierbaren. Soms werkt dat en horen ze iets terug. Dan weten ze dat zo iemand nog leeft."

Oppositiekandidaat Tichanovskaja

Na de verkiezingsuitslag was oppositiekandidaat Svetlana Tichanovskaja urenlang niet bereikbaar. Ze zou het kantoor van de Wit-Russische kiescommissie zijn binnengegaan om een klacht in te dienen over de verkiezingsuitslag en daarna weer zijn vertrokken. Later bleek dat ze is uitgeweken naar Litouwen. In een oproep aan haar landgenoten vraagt ze om hun levens niet te riskeren in confrontaties met de oproerpolitie.

De videoboodschap van Tichanovskaja:

"Dit was helemaal geen echte oproep, maar een gedwongen videoboodschap", zegt Vaessen. "De video is onder druk opgenomen, je ziet dat ze van een papier opleest. En in een tweede video vraagt ze om begrip voor haar keuze om uit te wijken naar Litouwen. Ze voelt zich vreselijk dat ze het land heeft moeten achterlaten."

Volgens Vaessen zijn er dreigementen geuit naar Tichanovskaja. "Haar man is een populaire blogger, hij zit in de gevangenis en dat maakt haar sowieso heel gevoelig voor dreigementen. Ze was ook heel bang voor haar twee kinderen die zijn weggebracht uit Wit-Rusland."

Persbureau Reuters meldt dat de oppositiekandidaat op 20 juli, in aanloop naar de verkiezingen, haar kinderen met hun grootmoeder naar het buitenland stuurde om ze in veiligheid te brengen. Waar ze verblijven is niet duidelijk.

Het geweld richt zich ook op verslaggevers en journalisten, zegt Vaessen. Zo raakte ook een NRC-correspondent gewond bij het verslaan van de protesten. Die is inmiddels in Nederland. De krant meldt dat ze het naar omstandigheden redelijk maakt en goed aanspreekbaar is. Hoe lang ze in het ziekenhuis moet blijven, is nog niet bekend.

"Er zijn maar weinig media die een accreditatie hebben gekregen. Maar als de politie journalisten ziet, dan wordt daar meteen op ingegrepen. Ze worden beschoten en hierbij zijn verschillende collega's gewond geraakt. Ook is een aantal verdwenen. De tactiek is om pers meteen uit het gebied te verwijderen voordat er hardhandig wordt opgetreden."