Sjaals, planten en kledinglabels moeten ouderen tegen hitte beschermen
Een speciale sjaal die even in het water moet en daarna dagenlang voor verkoeling zorgt. Het is het eerste wapen in de strijd van de provincie Zuid-Holland tegen hittestress onder ouderen. Vandaag worden zo'n 500 afkoelsjaals uitgedeeld in drie verzorgingstehuizen in Den Haag en Leiden.
Tijdens een hittegolf, zoals we dit weekend tegemoet gaan, hebben vooral ouderen last van hittestress. Het kan leiden tot ongemakken als slaapverstoring of huiduitslag maar ook tot serieuze klachten als ademhalingsproblemen of nierfalen. Of nog erger: volgens TNO vallen er tijdens hittegolven gemiddeld 40 extra doden per dag in Nederland.
"Nederland krijgt steeds meer tropische dagen. Daarom hebben we een wedstrijd georganiseerd waar bedrijven oplossingen voor dit probleem konden aandragen", legt Duncan Waardenburg van de provincie uit. "Met de uitkomst daarvan gaan we vandaag voor het eerst aan de slag."
De afkoelsjaal is één van de drie winnaars. "Die sjaal op zichzelf is niet nieuw", zegt Bernadette Sleurink, die ze importeert. "In Australië gebruiken ze 'm al jaren. In Nederland wordt hij vooral gebruikt door wandelaars, golfers en in bepaalde revalidatiecentra. Ouderen zijn een nieuwe doelgroep."
Voor bewoners van verzorgingshuis Jonker Frans in Den Haag kwamen de sjaals als geroepen:
De komende maanden worden technieken van twee andere startups verder uitgewerkt. Daarna worden ze in de praktijk getest bij tien verzorgingshuizen in de regio. Een nieuw systeem van kledinglabels bijvoorbeeld, dat ouderen bewust moet maken van het effect van kleding.
"Oudere mensen gaan zich over het algemeen ongemerkt warmer kleden", zegt Jeffrey Braun, die het idee aandroeg. "In het leger en bij sommige werkkleding wordt nu al een systeem gehanteerd waarbij een warmtewaarde aan een kledingstuk wordt gegeven. Als een verzorgingstehuis een aanbeveling doet welke totaalwaarde bij de temperatuur past, kunnen ouderen daar zelf een passende set bij zoeken."
Een ander idee is de inzet van planten die temperatuurverlagend werken. "Er zijn planten die bij hitte vocht afgeven aan hun omgeving, evapotranspiratie heet dat", legt Laura Hoek van de betrokken startup uit. "In de juiste samenstelling kunnen drie tot negen planten tot wel vijf graden schelen, in theorie."
De techniek is gebaseerd op NASA-onderzoek uit de jaren 80, legt Hoek uit. "Planten als de sansevieria en bepaalde ficussen zijn geschikt. We moeten alleen nog op zoek naar de juiste balans in een testopstelling, te veel vocht zorgt namelijk juist dat een ruimte benauwd wordt. En het moet onderhoudsarm zijn."
IJsjes
Het nadenken over nieuwe manieren van verkoeling komt op een welkom moment. Onlangs paste het RIVM de richtlijn over recirculatiesystemen zoals airco in gemeenschappelijke ruimten nog aan. Zulke systemen moeten zo veel mogelijk uit blijven, omdat ze mogelijk bijdragen aan de verspreiding van virusdeeltjes. Actiz, de koepel van verpleeghuizen, spoorde leden aan zich aan dat advies te houden.
Bij Jonker Frans vormt dat in ieder geval géén beperking. "Wij hebben hier geen airco", zegt zorgmanager Eddy Lieferink. "Dus wij moeten het hebben van echt traditionele maatregelen. Goed luchten en natuurlijk het aloude uitdelen van ijsjes. Maar we vinden het ook belangrijk nieuwe technieken te onderzoeken. Van afkoelsjaals en labels hadden we hier nog niet gehoord."
