Banen voor miljoenen en gemak voor miljarden: techreuzen verweren zich voor Congres

Vooraf werd het bestempeld als unieke gebeurtenis. De ceo's van techreuzen Amazon, Apple, Google en Facebook die gezamenlijk in het Amerikaanse Congres werden opgetrommeld voor een hoorzitting van de justitiecommissie over hun marktmacht. Vragen waren er genoeg, maar het leverde weinig concrete antwoorden op.

De sessie duurde in totaal vijf uur. Toepasselijk genoeg waren Jeff Bezos (Amazon), Tim Cook (Apple), Sundar Pichai (Google) en Mark Zuckerberg (Facebook) digitaal aanwezig vanwege het coronavirus. Veel leden van de commissie waren wel in de zaal en konden de topmannen zien via een videoverbinding op een groot scherm.

Omdat ervoor gekozen was ze tegelijkertijd te verhoren, gingen de vragen alle kanten op. Ook omdat de commissie bestaat uit Democraten en Republikeinen, die ieder hun eigen punten wilden maken.

Democraten legden de nadruk op de grootte van de bedrijven. Hebben ze niet alle concurrenten, al dan niet bewust, uit de weg gewerkt? Republikeinen zoomden in op de content van de platforms. Is er geen sprake van vooroordelen tegen conservatieve denkbeelden?

Handjevol spelers

Zo kreeg Facebook kritische vragen over bijvoorbeeld de overname van Instagram, vertelt correspondent Marieke de Vries in het Radio 1 Journaal: "Door de overname van Instagram, maar bijvoorbeeld ook Whatsapp, komt de gebruikersinformatie van consumenten in handen van maar een handjevol spelers."

Volgens de commissie nemen de techreuzen start-ups over als ze ook maar een beetje succesvol worden. Topman Zuckerberg van Facebook bracht daartegenin dat Instagram juist door de investeringen van Facebook succesvol werd.

Google werd onder meer verweten een veel te sterke positie te hebben op de online advertentiemarkt. Ook zou het bedrijf verdienen aan de content van anderen.

"Waarom steelt Google inhoud van eerlijke bedrijven?" was de allereerste vraag van het verhoor. De repliek van topman Pichai van Google: "Voorzitter, met alle respect, maar ik ben het oneens met die karakterisering." Volgens verschillende berichten wordt Google binnenkort aangeklaagd door het ministerie van Justitie voor het misbruiken van hun positie op de onlineadvertentiemarkt.

Ja of nee

Ook Jeff Bezos van Amazon, die volgens De Vries nerveus overkwam, kreeg vragen over het verdringen van concurrentie. De webwinkelgigant laat andere partijen hun producten aanbieden op zijn verkoopplatform. Dat levert Amazon waardevolle data op.

Met die data zou het bedrijf vervolgens goedkopere producten ontwikkelen en de concurrentie de markt uit prijzen. Op de vraag of die data misbruikt worden voor eigen productontwikkeling had Bezos geen antwoord: "Daar kan ik geen ja of nee op zeggen." In plaats daarvan benadrukte hij hoeveel Amerikanen Amazon vertrouwen: 80 procent volgens Bezos. Alleen dokters en het leger zouden meer vertrouwen genieten, zei hij.

Bezos werd ook gevraagd hoe Amazon omgaat met alle verzamelde data. Zijn antwoord leidde tot een misverstand:

Dat ook Bezos bij het verhoor was, was een primeur. De andere drie topmannen waren wel al eerder bij hoorzittingen geweest. De Vries: "Bezos laat het liever over aan onderbazen, omdat hij zich dan neer kan zetten als grote donateur en weldoener." Bezos is de rijkste man ter wereld met een geschat vermogen van 170 miljard dollar.

Apple had het minst te duchten van de commissie, topman Tim Cook kreeg een stuk minder vragen dan de andere topmannen. De kritiek is dat zij in hun App Store hun eigen apps voortrekken, wat nadelig is voor externe appontwikkelaars. Cook sprak dat tegen: "Als Apple al een poortwachter is, dan hebben we de poort alleen maar wijder opengezet."

Republikeinse commissieleden stelden veel vragen over vermeende partijdigheid van sociale media, zegt correspondent Marieke de Vries: "Ze vinden dat sociale media te partijdig zijn tegen conservatieve informatie op deze platforms. Denk bijvoorbeeld aan het account van de zoon van Trump dat geblokkeerd werd."

Donald Trump jr. deelde een video waarin het omstreden medicijn hydroxychloroquine werd aangeprezen als middel tegen corona. Die video werd aangeduid als misinformatie.

Chinezen

Het algemene verweer van de techbedrijven is dat ze verantwoordelijk zijn voor het creëren van miljoenen banen. Ze zeggen het leven van miljarden mensen aangenamer te hebben gemaakt. Door hun producten kunnen we nu makkelijker winkelen, reizen en communiceren. De Vries: "En kijk ook hoe we tijdens deze pandemie thuiswerken mogelijk hebben gemaakt, wierpen ze tegen."

De hoorzitting van de justitiecommissie maakt onderdeel uit van een groter onderzoek naar de macht van de techbedrijven. Later dit jaar moet er een rapport met aanbevelingen komen. Meer macht heeft de commissie niet, dus het is maar de vraag of de bedrijven zich zorgen maken.

De Vries: "Zuckerberg zei ook dat de Amerikaanse politiek ze gerust mag controleren, maar dat de politici zich ook moeten realiseren dat als ze hun bedrijven te veel beperken de Chinezen klaarstaan om het over te nemen."