Is 'big tech' te machtig? Kopstukken moeten zich verdedigen in het Congres

• Nando Kasteleijn

  redacteur Tech

De bedrijven zijn machtiger dan ooit en samen meer dan 4000 miljard euro waard. Later vandaag moeten de ceo's van Amazon, Apple, Facebook en Google zich tegenover het Amerikaanse Congres verantwoorden. De grote vraag: zijn ze niet te groot en te machtig geworden? En krijgen andere bedrijven daardoor nog wel een eerlijke kans?

Het is een uniek moment: niet eerder werden ze alle vier tegelijkertijd gehoord. De heren zijn wel al bekend met de zittingszalen op Capitol Hill. Met name Facebook-topman Mark Zuckerberg mag zich veteraan noemen met drie verhoren in de afgelopen jaren. Voor Jeff Bezos, oprichter en ceo van Amazon, is het de eerste keer dat hij moet verschijnen.

Sinds dit voorjaar is Amazon actief in Nederland. Voor de één een zegen, de ander is minder enthousiast:

Alle mannen verschijnen met lichte tegenzin. Het liefst sturen ze secondanten, vaak voor het publiek onbekende namen, die zich intern bezighouden met bijvoorbeeld beleid of juridische zaken. Bedrijven willen voorkomen dat het gezicht van hun onderneming negatief in het nieuws komt. Vermoedelijk is er druk uitgeoefend door de juridische commissie, die de hoorzitting organiseert.

In de negatieve schijnwerpers

Dat de ceo's nu toch komen heeft waarschijnlijk te maken met dat ze de verhoudingen met Washington niet te veel willen verstoren; de kans bestaat dat de politiek ze later aan banden legt met wetgeving. Daarnaast zien ze het als voordeel dat ze samen worden gehoord. Want zo wordt voorkomen dat een van hen uren het vuur na aan de schenen wordt gelegd.

Vanwege corona zullen de topmannen via een videoverbinding deelnemen. Dat levert een voordeel op: er zijn geen gespannen gezichten van de ceo's te zien bij het binnenlopen van de zaal. En er kunnen dus ook geen foto's van dat moment worden gemaakt of van de interactie tussen de topmannen en kritische politici. Dergelijke foto's kunnen hen nog jaren achtervolgen. Het blijft nu beperkt tot foto's van tv-schermen waarop ze te zien zijn.

De vier bedrijven worden regelmatig aangeduid als 'big tech'. De gemene deler is dat ze allemaal een eigen platform hebben waarmee ze groot zijn geworden. Tegelijkertijd bedienen ze alle vier ook verschillende sectoren en zal de hoorzitting waarschijnlijk alle kanten op gaan:

De vier bedrijven hebben hun best gedaan een goede strategie uit te stippelen, schrijft The New York Times op basis van bronnen. Zuckerberg deed dat met een advocatenkantoor vanaf zijn landgoed in Hawaï en Bezos vanuit Seattle met een kleine kring van adviseurs. Ook wordt er lobbywerk verricht: zo hebben de tech-kopstukken leden van de justitiecommissie gebeld, aldus de krant.

Vijf minuten spreektijd

De afgelopen jaren kwam er ook kritiek op de hoorzittingen. Met name over de opzet is men niet te spreken. Bij een deel van de Amerikaanse politiek is er een gebrek aan kennis. Verder wil iedereen z'n zegje doen en eigen belangen op tafel leggen. En daar heeft een politicus dan een minuut of vijf voor. Echt diepgaand is dat dus niet.

Ook nu krijgt ieder commissielid vijf minuten om vragen te stellen. Omdat er maar liefst vier ceo's worden ondervraagd over zeer uiteenlopende zaken, kan het een lange zit worden. Mogelijk duurt het tot in de Amerikaanse avonduren.

Naast vragen over oneerlijke concurrentie, verwacht correspondent Marieke de Vries dat de Democraten en Republikeinen ieder ook op eigen thema's zullen inzoomen. "De Democraten zullen waarschijnlijk ook hun zorgen uiten over de misinformatie die verspreid wordt via socialemediaplatforms en de invloed die deze private bedrijven hebben gekregen op ons dagelijks leven. De kans is groot dat de Republikeinen van de gelegenheid gebruik zullen maken om hun onvrede over de zogenaamde partijdigheid van Silicon Valley te uiten. Zij hebben het idee dat ze worden achtergesteld."

Meer theater dan inhoud

Wat de hoorzitting uiteindelijk oplevert, blijft afwachten. De bijeenkomsten hebben inmiddels de reputatie dat het soms meer theater is dan inhoud. Tegelijkertijd is de hoorzitting wel onderdeel van een groter onderzoek van de justitiecommissie, dat al meer dan een jaar loopt. Het is de bedoeling dat er later dit jaar een rapport wordt gepubliceerd met aanbevelingen, bijvoorbeeld hoe de techbedrijven moeten worden gereguleerd.

In de openingsverklaringen zullen de ceo's erop wijzen dat hun bedrijven goed zijn geweest voor de Amerikaanse economie en innovatie. Lees hier wat ze te zeggen hebben: