Eerste foto's ruimtemissie onthullen overal 'kampvuren' op de zon
Flakkerende kleine zonnevlammen, over de hele oppervlakte van de zon. Die zijn daar waarschijnlijk al een tijdje, maar het is voor het eerst dat we ze op aarde kunnen waarnemen.
Die prestatie komt op naam van de Solar Orbiter, een ruimtesonde van de Europese ruimteorganisatie ESA die in februari gelanceerd werd. Diens missie is ons meer te leren over onze zon, vandaag komen de eerste foto's naar buiten.
"Daarop zien we al verschijnselen die we hiervoor niet kenden", zegt hoofdonderzoeker Daniel Müller. "Dat hadden we niet zo snel verwacht, dit geeft goede hoop voor de rest van de missie."
Al een tijdje was bekend dat er grote zonnevlammen kunnen ontstaan als de zon heel actief is. "Maar we wisten minder goed wat daar gaande was in een inactieve periode, waar we nu in zitten", zegt Anik de Groof, als zonnefysicus verbonden aan het project. "Nu zien we dat daar permanent kleine zonnevlammen branden."
Die 'kampvuurtjes' zijn een miljoen tot miljard keer kleiner dan de grote zonnevlammen. "We vermoeden dat ze misschien een rol spelen bij de opwarming van de corona, de buitenste laag van de atmosfeer van de zon. Die laag strekt zich helemaal uit tot aan de aarde en er is nog niet bekend waarom het daar zó warm is."
In de corona kunnen zonnestormen plaatsvinden, waarbij wolken van elektrisch geladen deeltjes wegschieten. Zulke uitbarstingen kunnen radiosignalen verstoren, navigatie-instrumenten onbetrouwbaarder maken of zelfs hele elektriciteitscentrales platleggen.
"Ons leven hangt meer dan ooit af van zulke technologie", zegt De Groof. "We zijn kwetsbaarder geworden, dus is het nuttig te weten hoe zulke stormen ontstaan om ze op termijn beter te kunnen voorspellen."
De Solar Orbiter kan deze fenomenen van dichterbij meten en bestuderen, dan we vanaf aarde kunnen. In januari werd op Hawaï nog een grote zonnetelescoop geïnstalleerd. "Maar die kan alleen foto's maken met het licht hier op aarde", aldus De Groof. "In de ruimte zie je al het licht dat de zon uitzendt en kan je ook de hetere delen van de zon zien."
Bekijk hieronder de eerste bewegende beelden van de 'kampvuren' op de zon:
Qua zonnestormen kunnen we tot nu toe enkel meten wat er gebeurt rond de aarde zelf. "Straks kunnen we ook waarnemen hoe de storm ontstaan is en hoe die eruitzag dichtbij de zon. We komen dichter bij de oorsprong."
De Groof is blij met de eerste beelden. "We weten nu dat alles werkt en het is voor het eerst dat we met camera's zo dicht bij de zon komen. Dat is uniek." Maar het is ook maar het begin. "Uiteindelijk wordt het spannender als we meer data krijgen en de polen van de zon in kaart brengen. Aan de hand daarvan kunnen we mogelijk beter inschatten hoe krachtig een zonnestorm is en wat de impact kan zijn. Ook de cyclus van de zonneactiviteit is dan mogelijk beter te begrijpen."
Voor dat zo ver is zijn we wel een aantal jaar verder, de polen krijgen we pas eind 2026 in zicht. Dat jaar komt de Orbiter ook het dichtst bij, op een kwart van de totale afstand tussen zon en aarde. "Wie weet wat we dan te zien krijgen."
