Mantelzorgers in loondienst bij zorginstellingen, ministerie sceptisch

Voor het eerst nemen zorgorganisaties mantelzorgers in loondienst. Ze krijgen 10 tot 15 euro per uur om maximaal zes uur per week voor bijvoorbeeld hun zieke vader of moeder te zorgen. De instellingen willen daarmee inspelen op de vergrijzing en het toenemende personeelstekort in de zorg.

Familieleden konden zich al voor een aantal zorgtaken laten inhuren via een persoonsgebonden budget, maar mantelzorgers in loondienst is een nieuw fenomeen.

Thuiszorgbedrijf Informeles uit Zoetermeer, dat liever spreekt van 'informele zorgverleners', heeft nu zo'n tweehonderd mantelzorgers op de loonlijst. "Wij betalen voor wat je niet kunt verwachten van een mantelzorger", zegt manager Nick van Hagen. Het geld voor de betaalde mantelzorg komt van zorgverzekeraars, de gemeente of via de Wet langdurige zorg.

In coronatijd wel bij familie

Bij de verpleeghuislocaties van Cicero Zorggroep in Zuid-Limburg moeten uiteindelijk driehonderd mantelzorgers betaald aan de slag gaan. De teller staat nu op veertien, twaalf vrouwen en twee mannen.

"De bewoners gedijen bij de extra aandacht", zegt bestuurder Kina Koster in de krant. Bijkomend voordeel is dat de betaalde mantelzorgers tijdens de sluiting van de verpleeghuizen door de coronacrisis wel bij hun familie konden zijn, omdat ze in dienst zijn.

Voor de mantelzorger is er een contract tot het moment van overlijden van de naaste. Voor ze betaald aan de slag gaan, worden ze voorgelicht over praktische zaken, zoals hoe een rolstoel op de rem moet, maar ook over omgaan met dementie.

Sylvia Creuger zorgt tegen betaling voor haar moeder:

MantelzorgNL vindt dat een arbeidsovereenkomst te ver gaat. "Het verandert de verhouding die een mantelzorger heeft met een zorgvrager fundamenteel", zegt directeur Liesbeth Hoogendijk in het NOS Radio 1 Journaal. "Je bent niet meer vrij in je keuze om wel of niet langs te gaan of om op een andere dag langs te komen."

"Het verandert ook de verhouding tussen de mantelzorger en de zorginstelling. Je bent niet meer een bezoeker, maar een werknemer. Dat kan goed uitpakken, maar dat kan ook fout lopen." Hoogendijk vreest voor een glijdende schaal, als aan mantelzorgers zou worden gevraagd om te helpen als andere mensen binnen de instelling ziek zijn.

'Mantelzorg van onschatbare waarde, maar onbetaald'

Ook het ministerie van Volksgezondheid staat niet meteen te juichen. "Het werk van mantelzorgers is van onschatbare waarde, maar is in principe vrijwillig en onbetaald", zegt een woordvoerder. "Dat laat zich moeilijk verenigen met een arbeidsovereenkomst voor betaalde zorg."

Zorgverzekeraars Nederland plaatst eveneens kanttekeningen. "Een mantelzorger heeft een persoonlijke relatie met de zorgvrager en is intrinsiek gemotiveerd. Bij betaalde ondersteuning bestaat het risico dat als de uren op zijn waarvoor wordt betaald, de hulp stopt."

Actiz, de branchevereniging voor instellingen in de ouderenzorg, riep in januari verpleeghuizen op om mantelzorgers meer ruimte te geven. "Het moet echt weer normaal worden dat je voor je vader of moeder in het verpleeghuis iets kunt, mag of misschien ook moet doen," zei bestuurslid Ronald Schmidt, die toen niet specifiek sprak over betaalde mantelzorg.