De rode bakstenen van de CVS-drogisterij in Baltimore ogen fonkelnieuw en de ramen glimmen. Het gebouw valt op in deze wijk. Tal van huizen zijn half ingestort en dichtgetimmerd met houten platen. Uit sommige huizen groeien bomen. Drugdealers en verslaafden bevolken de versleten portieken. Op de hoek van de straat staan twee politieauto's, de zwaailichten permanent aan.
Vijf jaar geleden kreeg de drogisterij landelijke bekendheid als een rokende puinhoop. In 2015 waren de straten eromheen dagenlang gevuld met woedende betogers na de dood van Freddie Gray, een zwarte man die omkwam na een hardhandige arrestatie. De demonstraties waren aanvankelijk vreedzaam, maar op 27 april 2015 sloeg de vlam in de pan. Eerst vlogen bakstenen door de ruiten van de CVS. Toen volgden de plunderaars. Niet lang daarna stond het gebouw in brand.
"Ik durf te zeggen dat de CVS het enige gebouw is in deze wijk dat is opgeknapt sinds 2015, zegt de 26-jarige activist en muzikant Kwame Rose. In 2015 stond hij hier op de barricaden, kokend van woede en frustratie, protesterend tegen politiegeweld. Een confrontatie tussen hem en een Fox News-verslaggever ging viral.
'Ik begrijp de huidige woede'
Rose besefte meteen dat de dood van Freddie Gray hoe dan ook een keerpunt in zijn leven betekende. Vanaf dat moment ging hij de problemen in de getto's van Baltimore te lijf. Hij heeft inmiddels zijn eigen organisatie opgericht, Brothers in Action. Hij adviseert de plaatselijke overheid en heeft werkgelegenheidsprojecten opgezet om kansarme jongeren te helpen. De afgelopen maanden heeft hij zich aangesloten bij het voedselproject van World Central Kitchen, die kwetsbare bevolkingsgroepen helpt die hard zijn getroffen door de pandemie.
De afgelopen weken stond Kwame Rose opnieuw op de barricaden, dit keer na de dood van George Floyd in Minneapolis. In Baltimore gingen duizenden demonstranten veertien dagen achtereen de straat op. Terwijl het in tal van Amerikaanse steden tot gewelddadige confrontaties leidde, bleef het dit keer in Baltimore rustig mede dankzij de inzet van Rose. Toen het even uit de hand dreigde te lopen, greep hij in.
"Vijf jaar geleden konden het geweld en de brandstichtingen me weinig schelen. Ik werd gearresteerd en ik raakte mijn baan kwijt. Andere jonge demonstranten gingen lange tijd de gevangenis in. Ze werden zwaarder gestraft dan de agenten die Freddy Gray vermoordden." Geen van de zes agenten die betrokken waren bij de arrestatie van Gray is veroordeeld.
Kwame Rose heeft geleerd van die periode. "Ik begrijp de huidige woede, maar weet ook wat het voor je persoonlijk kan betekenen als het uit de hand loopt. Ik wist demonstranten nu te overtuigen dat het dat niet waard is."
Rassenscheiding is hier nog steeds springlevend. We zijn een verdeelde stad.
Baltimore, een havenstad aan de Amerikaanse oostkust, is altijd een bolwerk geweest van zwart activisme met een van de grootste afdelingen van de burgerrechtenbeweging NAAC. Martin Luther King en andere zwarte leiders kwamen geregeld in de stad.
Het activisme is niet los te zien van het racistische verleden van de stad. Het gemeentebestuur experimenteerde in de eerste helft van de twintigste eeuw met een apartheidssysteem dat snel door andere Amerikaanse steden werd overgenomen. Het begon met het weren van zwarte inwoners uit bepaalde delen van de stad.
Rassenscheiding nog steeds springlevend
Banken en het bedrijfsleven volgden: financiële instellingen trokken een rode lijn om de zwarte wijken. Iedereen die binnen de lijn woonde, kon geen aanspraak maken op leningen en hypotheken.
Hoewel het apartheidsbeleid en redlining officieel tot het verleden behoren, bestaan die extreme verschillen nog steeds. Een zwarte werknemer in Baltimore verdient gemiddeld 38.000 dollar per jaar, de helft van wat zijn witte stadsgenoot verdient. Witte gezinnen hebben gemiddeld tien keer meer vermogen dan zwarte gezinnen. "Rassenscheiding is hier nog steeds springlevend. We zijn een verdeelde stad", zegt Kwame Rose. "Een straatarme zwarte wijk ligt pal naast een wijk van wit utopisch geluk."
Systematisch racisme is volgens Rose niet verdwenen, ook al heeft Baltimore tegenwoordig zwarte burgemeesters en zwarte politiecommissarissen. Integendeel. "Afro-Amerikanen lijden nog steeds. Het laat zien hoe diepgeworteld white supremacy en institutioneel racisme zijn. Het systeem is zelfs zo geperfectioneerd dat we zwarte vertegenwoordigers kunnen kiezen en nog steeds het belang van wit Amerika dienen."
De laatste weken waren een periode van botsende emoties voor Rose. De demonstraties van de afgelopen weken waren wezenlijk anders en massaler dan de protesten van 2015. Het publiek op straat is in 2020 een stuk diverser. Rose vindt het positief dat hij nu meer witte bondgenoten heeft. Toch laat hij zich niet snel verleiden tot optimistische vergezichten.
"We zitten midden in een pandemie, die zwarte Amerikanen bovenmatig hard raakt. Dit gaat over veel meer dan alleen politiegeweld. Het gaat over de leefomstandigheden van zwart Amerika. Het gaat over het gebrek aan gezond voedsel. Het gaat over de gebrekkige toegang tot gezondheidszorg. Het gaat over het gebrekkige onderwijs. Het gebrek aan veilige plekken waar zwarte Amerikanen zich effectief kunnen beschermen tegen het coronavirus. We zitten in een belangrijk moment van de Amerikaanse geschiedenis."
