Kabinet en oliemaatschappijen worden het niet eens over vergoeding NAM

Het kabinet en de oliemaatschappijen Shell en ExxonMobil hebben een groot conflict over de schadevergoeding voor het afbouwen van de gaswinning in Groningen. Het kabinet wil de gaskraan in Groningen in 2022 al sluiten. Een deel van het gas blijft daardoor in de grond.

Shell en ExxonMobil, de eigenaren van de NAM, lopen hierdoor inkomsten mis. Ze eisen een schadevergoeding van honderden miljoenen euro's. Minister Wiebes van Economische Zaken vindt dat onredelijk. De partijen gaan het conflict nu voorleggen aan een onafhankelijke arbitragecommissie.

Er zit nog voor 70 tot 80 miljard euro gas in de Groningse grond. De NAM heeft als eigenaar van het Groningengas bij het Akkoord op Hoofdlijnen in 2018 al afstand gedaan van de winning van de resterende 450 miljard m3. Toen was het plan nog om de gaswinning in 2030 te stoppen, maar inmiddels is dat naar voren gehaald naar 2022. De oliemaatschappijen kunnen daardoor nog minder gas winnen en eisen daarvoor naar eigen zeggen een marktconforme vergoeding. Minister Wiebes kende eerder een voorschot van 90 miljoen euro toe.

Uiterst ongemakkelijk

Al maanden onderhandelt minister Wiebes met ExxonMobil en Shell over de schadevergoeding. Achter de schermen valt te horen dat het hard tegen hard gaat. Partijen staan lijnrecht tegenover elkaar.

Minister Wiebes zit erg in zijn maag met de opstelling van de oliemaatschappijen. In de Tweede Kamer liet hij zich eerder ontvallen dat hij de schadevergoeding van 90 miljoen al 'uiterst ongemakkelijk' vindt. Hij kondigde toen al aan om arbitrage aan te vragen als de uitkomst van de onderhandelingen "onredelijk" zou zijn. Dat is nu het geval.

Verschillende partijen in de Tweede Kamer, zowel van coalitie als van oppositie, spreken schande van de opstelling van Shell en ExxonMobil. "Het zou de oliemaatschappijen sieren als ze de veiligheid van de Groningers voorop zouden stellen in plaats van hun eigen winsten", zegt CDA-Kamerlid Agnes Mulder.

Geen cent

PvdA'er Henk Nijboer noemt het "wezensvreemd dat ExxonMobil en Shell het onderste uit de kan willen. Wat mij betreft procedeert de staat desnoods door tot de hoogste rechter en krijgen ze geen cent." De VVD vreest juist voor een jarenlange juridische strijd als het kabinet niet betaalt.

In de arbitrage gaat het ook over de vraag of de overheid een vergoeding moet betalen voor het gebruik van de gasopslag in Norg tot zeker 30 september 2027. Het opslaan van gas is nodig om de gaskraan dicht te kunnen draaien, zonder dat de leveringszekerheid in gevaar komt, bijvoorbeeld bij een strenge winter.

Arbitrage

In een reactie zegt Shell achter het besluit te staan om de gaswinning in Groningen versneld af te bouwen, ook al leidt dat wel tot extra kosten en gederfde inkomsten. "Het Groningen dossier is complex, met langlopende contracten met het buitenland, leveringszekerheid en veel betrokken partijen, ook financieel."

Om die reden is ook besloten om de compensatie voor gederfde inkomsten en kosten via arbitrage voor te leggen aan onafhankelijke deskundigen. "We zullen ons uiteraard neerleggen bij de uitspraak van de arbiter", aldus Shell.