Door de coronacrisis hoeven de driehonderd meest vervuilende bedrijven in Nederland voorlopig amper CO2-belasting te betalen. Het kabinet heeft dit toegezegd aan de industrie. In het vorig jaar gesloten klimaatakkoord was afgesproken dat de industrie vanaf 2021 te maken zou krijgen met een alsmaar oplopende CO2-heffing.
In een toelichting op een concept-wetsvoorstel over de CO2-heffing schrijft het kabinet dat de industrie momenteel in zwaar weer zit. Om de sector te ontzien krijgt de industrie meer zogenoemde dispensatierechten dan nodig, wat tot "nagenoeg geen lastenverzwaring" zal leiden. Het kabinet gunt de industrie een "voorzichtige start" gelet op de "onzekere economische ontwikkelingen de komende jaren".
Volgens een woordvoerder verwacht het ministerie van Economische Zaken en Klimaat dat bedrijven vanaf 2024 weer minder dispensatierechten krijgen.
Milieuorganisaties zagen de nationale CO2-heffing voor de industrie als een van de grootste verworvenheden van het klimaatakkoord. Dat de heffing nu wel wordt ingevoerd maar bedrijven de komende jaren amper geld kost, noemt Greenpeace "een grof schandaal".
Directeur Joris Thijssen: "Het kabinet misbruikt de coronacrisis om de CO2-heffing op de lange baan te schuiven. Het gevolg is dat de grote vervuilers blijven vervuilen en uiteindelijk niet hoeven te betalen."
'Heffing zou tonnen tot miljoenen kosten'
De energie-intensieve industrie noemt het voornemen van het kabinet juist verstandig. "Het is goed dat het kabinet erkent dat de omstandigheden wezenlijk anders zijn dan die ten tijde van het klimaatakkoord", zegt Hans Grünfeld van belangenorganisatie VEMW. Volgens hem zou de CO2-heffing bedrijven tonnen tot vele miljoenen per jaar hebben gekost.
De afgesproken doelstelling voor de industrie voor 2030 - zo'n 60 procent minder uitstoot - blijft wel overeind. Grünfeld denkt daarom niet dat de industrie duurzame investeringen zal uitstellen. Greenpeace-directeur Thijssen is daar minder zeker van: "Met dit plan gaat het kabinet de doelstellingen niet halen."
Wij vinden die CO2-prijs cruciaal. Het is de meest simpele manier om de vervuiler te laten betalen.
MVO Nederland, een netwerk van zo'n tweeduizend duurzame bedrijven, stemde pas in met het klimaatakkoord nadat het kabinet de CO2-heffing had aangekondigd. Directeur Maria van der Heijden: "Wij zijn ontzettend teleurgesteld, want wij vinden die CO2-prijs cruciaal. Het is de meest simpele manier om de vervuiler te laten betalen."
Hoeveel de industrie uiteindelijk aan CO2-heffing moet betalen is nog onduidelijk. De tarieven zullen pas later dit jaar worden bepaald op basis van een advies van het Planbureau voor de Leefomgeving en de laatste economische ontwikkeling. De wet wordt in 2021 ingevoerd.
Vrees voor verslechtering concurrentiepositie
Het is een opsteker voor de industrie dat de CO2-heffing niet tot extra kosten zal leiden. Bedrijven als Tata Steel, Yara Sluiskil en Dow verzetten zich al vanaf het begin tegen de Nederlandse CO2-taks. Die komt namelijk bovenop de prijs die zij al betalen per uitgestoten ton CO2 onder het Europese emissiehandelssysteem ETS. De bedrijven zijn bang voor een verslechtering van de concurrentiepositie wanneer Nederland als enige land in Europa de uitstoot ook op nationaal niveau gaat belasten.
Door de coronacrisis ziet Tata Steel een daling in omzet. Het bedrijf maakt gebruik van de zogenoemde NOW-regeling. Daarmee kunnen noodlijdende werkgevers een groot deel van hun loonkosten vergoed krijgen. Extra lastenverzwaring zoals de CO2-heffing zou volgens Tata Steel nu zorgen voor een "belemmering om te investeren in projecten voor CO2-reductie".
Een woordvoerder laat weten dat het bedrijf "met de overige industrie, overheid en maatschappelijke organisaties wil bekijken op welke manier ze ondanks de fors negatieve impact van deze crisis de klimaatambities kunnen realiseren".
Gehele industrie wordt ontzien
Bedrijven als Yara Sluiskil en Dow merken tot nu toe nauwelijks iets van de coronacrisis. Zo laat Yara weten dat de productie en export tot nu toe gelijk zijn gebleven. Het bedrijf voorziet voorlopig geen problemen. Volgens een woordvoerder merkt Dow wel wat van de coronacrisis, maar niet dusdanig om het kabinet om uitstel van de heffing te vragen.
Het ministerie laat weten dat de hele industrie wordt ontzien. Er wordt geen uitzondering gemaakt voor bedrijven die niet getroffen zijn door de coronacrisis.