Elles van Gelder
correspondent Afrika
Elles van Gelder
correspondent Afrika
Niet het economische hart van Zuid-Afrika, Johannesburg, heeft de meeste coronabesmettingen, maar vakantiestad Kaapstad, onder meer bekend om de toeristische trekpleister de Tafelberg. Ruim 60 procent van alle besmettingen in het land is hier vastgesteld. En er komen nog steeds gevallen bij.
Eerst ging de SPAR-supermarkt in mijn wijk een dag dicht omdat een medewerker besmet was met het coronavirus. Alles werd ontsmet en klanten werden via sociale media gerustgesteld dat het echt weer veilig was. Toch koos mijn gezin vanaf die dag liever voor een andere winkel.
Ondertussen valt er niet zoveel meer te kiezen. Bij vier andere supermarkten in de buurt zijn ook medewerkers besmet. Deuren gaan dicht en na gebruik van veel desinfectiemiddel en het testen van personeel uiteindelijk weer open.
Superverspreiders
Het is een deel van de verklaring waarom Kaapstad, tegen de verwachting in, het epicentrum van de coronapandemie in Zuid-Afrika is geworden: besmet supermarktpersoneel. Dat zegt epidemioloog Salim Abdool Karim, hoofd van de Zuid-Afrikaanse coronacommissie die de overheid adviseert.
De Provincie Westkaap, waar Kaapstad ligt, telt ruim 12.000 besmettingen, 63 procent van het landelijke totaal van ruim 19.000. "Het lijkt erop dat veel besmettingen terug te voeren zijn naar een aantal supermarkten in Kaapstad waar superverspreiders werkten, medewerkers die veel mensen hebben besmet," zegt epidemioloog Karim.
"Daardoor zijn een aantal wijken brandhaarden geworden. Maar we zijn het nog verder aan het onderzoeken. We hebben zeker nog niet een volledig plaatje waarom het cijfer zoveel hoger ligt dan in de rest van het land."
Piek moet nog komen
De autoriteiten van de provincie Westkaap geven als voornaamste reden voor de hogere corona-cijfers dat ze anders en meer testen dan in de rest van het land. Ze gaan bewust naar brandhaarden toe, waardoor ze meer positieve resultaten krijgen. Ze suggereren dat het in de rest van het land net zo erg kan zijn, maar dat er simpelweg minder data zijn.
Maar volgens epidemioloog Karim liggen de besmettingen in Kaapstad wel degelijk hoger. "We zien ook meer doden in de Westkaap, dus er is zeker meer corona dan elders in het land."
In Westkaap overleden tot nu toe 235 mensen. Het landelijke totaal ligt op 369. Zuid-Afrika loopt achter op Nederland en veel andere landen. De piek moet nog komen. In Kaapstad wordt die nu in juni verwacht en in de rest van het land in juli of augustus.
Coronahotspot
Zuid-Afrikaanse wetenschappers die de overheid adviseren waarschuwden deze week dat er dit jaar 40.000 mensen kunnen sterven aan het coronavirus en dat er over een paar weken al onvoldoende intensivecarebedden kunnen zijn.
Een van de coronahotspots van het land is de arme township Khayelitsha. "Er was vanaf het begin al de angst dat het virus zich in de townships snel zou verspreiden," zegt Sean Christie, woordvoerder van Artsen zonder Grenzen. De organisatie werkt al bijna twee decennia in de wijk.
"Het is daar onmogelijk om afstand te bewaren. Mensen wonen in krotten en in elkaars achtertuin. Ze delen faciliteiten, zoals wc's."Artsen zonder Grenzen is in Khayelitsha bezig met het opzetten van een veldhospitaal voor coronapatiënten om het ziekenhuis in de township enigszins te ontlasten.
Minder testen op hiv
Tot nu toe werkten ze in de wijk vooral met hiv- en tuberculosepatiënten. Ze zien dat de aandacht voor die ziektes nu veel minder is. Er wordt lang niet zoveel getest op hiv en tuberculose als op het coronavirus.
"We hopen dat ze het testen zo kunnen gaan integreren dat mensen op zowel hiv, corona als tuberculose worden getest," zegt Christie. Anders is de angst dat er daar ook meer slachtoffers gaan vallen. Jaarlijks sterven ruim 60.000 Zuid-Afrikanen aan tuberculose.
Ondanks de explosieve groei van het aantal coronabesmettingen willen veel Zuid-Afrikanen dat de regels van de lockdown worden versoepeld. De lockdown is momenteel zeer streng. Maar een beperkt aantal sectoren, zoals de mijnbouw en textielindustrie, mogen op lagere capaciteit aan het werk. Verder moeten mensen thuis werken. Naar buiten voor een ommetje mag alleen tussen 06.00 en 09.00 uur in de ochtend.
Informele economie
Ook de premier van Kaapstad, Alan Winde van oppositiepartij Democratische Alliantie, pleit voor een versoepeling van de lockdown in zijn zwaar getroffen stad. Hij is bang voor honger onder de bevolking.
Veel Zuid-Afrikanen werken in de informele economie, bijvoorbeeld als schoonmaakster of marktverkoper. Zij hebben nu helemaal geen inkomen. Ook voorspelt Winde een verlies van 200.000 banen in zijn provincie.
Daarom moet de economie volgens hem ondanks het hogere aantal besmettingen vanaf 1 juni toch weer enigszins op gang worden gebracht.
