Belaagde Fábio op dag tegen homofobie: 'Ik voelde precies wat dat is'

• Anna Mees

  redacteur Online

"Het was een groep van minstens tien jongens. Ze kwamen uit het niets, van alle kanten. Het waren net hyena's. Ik heb precies gevoeld wat homofobie is. Zoveel haat."

Fábio Viana werd afgelopen zondag gestompt en geschopt nadat hij hand in hand had gelopen met zijn verloofde, vertelt hij op de Internationale dag tegen homofobie, bifobie, interseksefobie en transfobie. Met deze dag willen lhbti-organisaties stilstaan bij "de sociale onwenselijkheid van discriminatie en geweld op grond van seksuele oriëntatie, genderidentiteit, expressie of seksekenmerken", aldus de Nederlandse belangenorganisatie COC.

Ze hadden net boodschappen gedaan in Amsterdam-Oost, Viana en verloofde Daniel. Toen ze bijna thuis waren, riep een groepje jongens vanaf de overkant van de straat 'homo!', 'homo'tje!', vertelt Viana. Het deed hem denken aan Eerste Paasdag, toen het stel in dezelfde buurt ook werd uitgescholden en bespuugd nadat ze hand in hand hadden gelopen.

Viana belde de politie, volgde een van de jongens en maakte foto's. "Het was een impuls. Ik kreeg zoveel adrenaline. Op een gegeven moment was hij buiten adem en pakte ik zijn handen van achter vast. De politie zei dat ze er over vijf minuten zouden zijn. De jongen rukte zich los en gaf een paar stompen in mijn borst. Vanuit het niets kwam een groep van minstens tien jongens op me af. Twee van hen schopten tegen mijn benen en ik viel op de grond. Als de politie niet was gekomen... wie weet wat er had kunnen gebeuren."

Aangifte

Viana heeft er nachtmerries van. Hij droomt dat de jongens, die volgens hem tussen de 15 en de 21 waren, hem lynchen. "Ik krijg EMDR (een traumatherapie, red.) tegen de posttraumatische stress die ik met Pasen opliep. Nu gaat het nog een stuk slechter. Afgelopen week had ik drie afspraken met een psycholoog en een met een psychiater."

Hij is verdoofd, gechoqueerd en boos. "En het is een niveau van verdriet " Viana's stem trilt. "Mijn moeder weet alleen van het eerste incident. Als ik haar dit vertel, wordt ze gek. Ze is in Brazilië, waar ik vandaan kom." Hij heeft aangifte gedaan van mishandeling, belaging, belediging en openlijke geweldpleging. En verloofde Daniel van discriminatie. "Gelukkig nemen mensen het hier serieus. Ik ben trots op Nederland, zelfs in deze situatie. In het homofobe Brazilië zou het gewoon het zoveelste incident zijn."

Viana is bang de straat op te gaan en wil verhuizen uit Amsterdam-Oost. Maar hij is niet van plan om minder vaak hand in hand met Daniel te gaan lopen.

Ruim de helft vermijdt hand vasthouden

Daarmee hoort hij bij de minderheid. Want van de Nederlandse lhbti's vermijdt 57 procent altijd of vaak om de hand van hun partner met hetzelfde geslacht vast te houden, uit angst om te worden aangevallen, bedreigd of lastiggevallen. Dat blijkt uit onderzoek van het Europees Bureau voor de Grondrechten. Het is gemiddeld voor Europa.

En op de lijst van Europese landen waar het qua wetten en beleid voor lhbti's goed geregeld is, is Nederland gezakt van de negende naar de twaalfde plek. Belangenvereniging COC wil dat Nederland weer voorop gaat lopen.

"Het afgelopen decennium is er vooruitgang geboekt met onder meer de wet lesbisch ouderschap en de transgenderwet", zegt woordvoerder Philip Tijsma. "Maar vroeger hadden we een voortrekkersrol, als eerste land dat het huwelijk openstelde voor paren van hetzelfde geslacht. We moeten terug naar de kopgroep, bijvoorbeeld door het verankeren van de lhbti-rechten in de Grondwet." Een wetsvoorstel daarover behandelt de Tweede Kamer momenteel.

Zo'n dag tegen onder meer homofobie kan helpen, denkt ook onderzoeker Hanneke Felten van Movisie. "Het draagt bij aan de sociale norm. Wat maakt dat lhbti'ers worden gediscrimineerd, hangt heel erg af van of mensen denken of lhbti normaal is of niet." Dit geldt niet alleen voor jongeren, voor wie de mening van leeftijdsgenoten vaak belangrijk is, maar ook voor volwassenen.

Hoe normaler het gevonden wordt, hoe minder discriminatie, is dus de gedachte. Zo'n dag heeft volgens de onderzoeker een sterke symboolfunctie. "Het is een prachtige gelegenheid voor mensen met aanzien om zich uit te spreken. Dat normaliseert lhbti."

Maar sociale normen vragen voortdurend onderhoud, zegt Felten. "Bij bepaalde subculturen hangt nog steeds een negatieve norm over lhbti, bijvoorbeeld onder groepen pubers, bij sommige studentenverenigingen en in conservatieve religieuze milieus."

Philip Tijsma van het COC: "Ik hoop dat we toegaan naar een land waar je niet riskeert om bespuugd te worden of klappen krijgt, alleen maar omdat je doet wat hetero's ook doen."