Nabestaande Tripoli-ramp: 'Veel druk van media, fotograaf lag in de struiken'

• Annemieke van Put en Helma Coolman

  redacteur Online en redacteur Binnenland

De 9-jarige Ruben uit Tilburg was de enige die de ramp overleefde. Vandaag tien jaar geleden stortte in Tripoli het vliegtuig van de Libische luchtvaartmaatschappij Afriqiyah Airways neer. Onder de 103 slachtoffers van de vliegramp waren 71 Nederlanders.

Door de coronacrisis is er dit jaar geen officiële bijeenkomst bij het monument in Nieuwegein. Wel is er een online herdenking door middel van een livestream. Nabestaanden hebben tekeningen, briefjes en bloemen opgestuurd naar Stichting Vliegramp Tripoli. Zij plaatsen dit bij het monument, waar ook de namen van de slachtoffers worden opgelezen.

De vraag die veel mensen bezighoudt: hoe is het met 'het wonder van Tripoli', zoals de toen 9-jarige Ruben werd genoemd? Ieder jaar rond 12 mei proberen media opnieuw met hem in contact te komen. En ieder jaar laat de familie weten dat het niet in het belang van Ruben is om daarop in te gaan.

Rubens tante, die hem na de ramp opnam in haar gezin, hield hem zo veel mogelijk uit de publiciteit. Ze is niet te spreken over de manier waarop Nederlandse media destijds te werk zijn gegaan, liet ze eerder al in verschillende programma's weten. Kort na de ramp nam De Telegraaf telefonisch contact op met Ruben, toen hij nog in het ziekenhuis in Libië lag. Het interview veroorzaakte veel ophef en de krant bood excuses aan.

"Onbekendheid is een groot goed", zegt oud-diplomaat Ed Kronenburg. Kronenburg was ten tijde van de ramp gezant van de regering om de terugkeer van Ruben en de stoffelijke overschotten in goede banen te leiden. "Ik ben ervan overtuigd dat publiciteit voor een jongen van 9 een enorme ballast is bij de verwerking, als je een normaal bestaan wil opbouwen."

Ed Kronenburg woont bij Ruben in de buurt en heeft na al die jaren nog steeds contact met hem. "Hij is nu 19 en het gaat heel goed met hem", zegt Kronenburg. "Hij heeft nog enkele operaties ondergaan, maar hij is nu een gezonde jongen die een vrij normaal leven leidt."

Volgens Kronenburg heeft Ruben dat vooral te danken aan de goede zorg die hij na de ramp kreeg in Tripoli. "Hij is daar behandeld door de meest vooraanstaande chirurg die ze hebben in dat land." Dokter Sediq Bendala, de arts die Ruben behandelde, werd daarvoor door Nederland onderscheiden als Officier in de Orde van Oranje Nassau.

Ook Rianne Donders, burgemeester van Roermond, merkte al vrij snel na de ramp de druk van de media. Bij de ramp verloor zij haar zoon, die met zijn vriendin op vakantie was. Toentertijd was Donders burgemeester van Geldrop-Mierlo. "Ik had het geluk dat ik als burgemeester geoefend ben in rampenbestrijding. Het nadeel was dat ik ook een publieke functie heb. Daardoor hebben we snel een scheiding gemaakt tussen privé en werk. Een communicatie-adviseur werd de rots in de branding."

Volgens Donders kunnen zowel media als instanties leren van de Tripoli-ramp:

Donders vertelt over de dag dat er een geheime bijeenkomst plaatsvond voor nabestaanden, in een partycentrum in Haarlemmermeer. Er was de nabestaanden op het hart gedrukt aan niemand te vertellen waar de bijeenkomst zou plaatsvinden. Toch wisten de media hen te vinden.

"We reden langs Schiphol, waar een aantal toestellen geparkeerd stond. Dat is al een pijnlijke ervaring als je net een vliegramp hebt meegemaakt. Voor ons reed een colonne van satellietwagens. Er was zo veel pers dat we door de keuken weer naar buiten moesten. Daar lag een fotograaf in de struiken. En dan te bedenken dat er ook nabestaanden waren die nog nooit met media van doen hadden gehad. Die hadden geen idee wat hun overkwam."

Tien jaar later gaat het ondanks het verlies van haar zoon goed met Donders. "De periode erna was verschrikkelijk zwaar, er waren veel juridische procedures en we hebben drie jaar moeten wachten op antwoorden. Maar na tien jaar is er rust", zegt ze.

"Ik voel me nog steeds een bevoorrecht mens. We zijn nog steeds een gezin en we hebben genoten van al die jaren met elkaar. We zijn dankbaar dat wij zijn ouders en broer en zus mochten zijn."

Bekijk hier een terugblik op de vliegramp in Tripoli en de herdenking van de slachtoffers in Nederland, zeven weken later: