Poolse verkiezingen in coronatijd. Noodzakelijk of onverantwoord?
Opnieuw zijn er zorgen over de democratische processen in Polen. Komende zondag staan de presidentsverkiezingen gepland, maar er is grote onenigheid over de vraag of die tijdens de coronacrisis wel moeten doorgaan.
Regeringspartij PiS vindt van wel. Die ziet haar kandidaat, de huidige president Duda, liefst zo snel mogelijk herkozen. Dat zou dan per post moeten gebeuren. De oppositiepartijen vinden dat onverantwoord. Ze vrezen voor de volksgezondheid, gebrek aan transparantie en een chaotisch verloop als 30 miljoen Poolse kiezers per brief moeten stemmen.
Ook vanuit de Europese Unie en de OVSE wordt met bezorgdheid naar de politieke ruzie gekeken. Morgen valt zo goed als zeker het besluit over het doorgaan van de verkiezingen.
Dariusz Jonski (41)
Partij: Burgercoalitie (oppositie)
Functie: vicevoorzitter Pools parlement
"We zijn het enige land ter wereld dat zich voorbereidt op verkiezingen die niet zullen doorgaan. Want wat er nu gebeurt, prutsen aan de kieswet, is illegaal en ongrondwettig. Daar kunnen we niet mee instemmen.
De Poolse wet stelt duidelijk dat de regels van verkiezingen niet veranderd mogen worden als de datum is vastgelegd. Wij kregen echter ineens te horen dat niet het kiescomité maar de vice-premier (van de partij PiS) ze organiseert, samen met de posterijen. Zonder enige juridische onderbouwing.
Verkiezingen per post geven bovendien onvoldoende garantie op een eerlijk en transparant verloop.
Van een gelijke strijd is ook al geen sprake. Campagnes zijn afgeschaft, terwijl de president zich het recht voorbehoudt om regelmatig toespraken tot het volk te houden. Hij leidt tijdens de coronacrisis voortdurend persconferenties met ministers, terwijl de andere presidentskandidaten veroordeeld zijn tot praatjes op internet.
Regeringspartij PiS maakt gebruik van de crisissituatie, ze spelen met de gezondheid en het leven van burgers. De verkiezingen dienen te worden uitgesteld tot een veiliger moment. Want op deze manier zegt 70 procent van onze kiezers dat ze zullen thuisblijven."
Correspondent Wouter Zwart sprak met vertegenwoordigers van zowel de regeringspartij als de oppositie:
Ryszard Czarnecki (57)
Partij: PiS (regering)
Functie: Europarlementariër (fractie Conservatieven en Hervormers)
"We moeten deze verkiezingen niet oneindig rekken. Dat leidt alleen maar af van de problemen waar we ons echt op moeten richten: de epidemie en de economie. Want corona gaat zeker een grote crisis veroorzaken Daar moeten we snel mee aan de slag.
Natuurlijk zijn deze verkiezingen eerlijk. We houden ons aan de aanbevelingen van de Wereldgezondheidsorganisatie WHO. Het zal per post gaan of gedeeltelijk per post. Dat redden we heus wel. Weet u hoeveel brieven we de Poolse Post per jaar bezorgd? Anderhalf miljard!
De verkiezingen kunnen doorgaan op 10 mei of 18 mei of 23 mei. Het zou juist chaos en anarchie worden als we deze termijn níet zouden halen. Ik heb de indruk dat sommige mensen wel heel erg uit zijn op zo'n chaos in Polen.
De echte reden waarom de oppositie geen verkiezingen wil, is omdat hun kandidaat het dramatisch slecht doet. Die zou nu verliezen. Maar de grondwet is sterker dan het 'wishful thinking' van de oppositie. En campagne voeren kan gewoon. Ik zie kandidaten op social media. Ik zie posters langs de kant van de weg.
Natuurlijk, het worden andere verkiezingen dan wanneer er geen pandemie zou zijn. Ook wij zien het liefste een stemming als vanouds, met lange rijen bij de stemlokalen. Maar dat is nu eenmaal niet mogelijk."
