China laat oog op (verzwakte) Nederlandse bedrijven vallen
De coronacrisis verzwakt Europese bedrijven en dat ontgaat ook China niet. China loert op bedrijven om over te nemen, wordt vanuit allerlei kanten gewaarschuwd. Onder anderen Europese Commissie-voorzitter Von der Leyen en Eurocommissaris voor Mededinging Vestager gaven afgelopen tijd een waarschuwing uit aan lidstaten, en ook hier in de Tweede Kamer bestaan zorgen.
China zou onder andere in de Nederlandse maritieme industrie geïnteresseerd zijn. Het liefst nemen ze grote bedrijven over, zoals scheepsbouwer IHC. Die overname werd deze week met steun van het kabinet afgewend. Het Financieele Dagblad schreef eerder dit jaar op basis van bronnen uit de bankensector dat een Chinees bedrijf zijn oog had laten vallen op IHC. Maar ook familiebedrijven zijn een gewilde prooi.
Op de werf in Harlingen waar de sleephopperzuiger Anchorage wordt gebouwd, beseft Thecla Bodewes van TB Shipyards zich dat terdege. Ze is directeur van zo'n familiebedrijf. "We maken hier een heel bijzonder schip, een hoogstandje van de Nederlandse industrie, voor de winning van zand en grind."
De specialiteit van het bedrijf is het maken van schepen die weinig verbruiken, nauwelijks CO2-uitstoot hebben en vooral nieuwe brandstoffen gebruiken, zoals waterstof.
Vol trots loopt ze van de stuurhut, via de zijbeun, de beungang naast de hopper, naar de machinekamer, waar de laatste bouten met gepast lawaai worden vastgezet. "Dit is het soort technologie waar in het buitenland veel belangstelling voor is", vertelt ze.
Witte helm
"Ik wil altijd graag onze techniek laten zien, maar ben toch altijd een beetje bang dat met name Chinese bedrijven ons vervolgens willen overnemen", zegt Bodewes.
Roel de Graaf is voorzitter van de branchevereniging Nederlandse maritieme maakindustrie, waar de meeste scheepsbouwers bij zijn aangesloten. Hij herkent het beeld dat Bodewes schetst. De Graaf is, met witte helm, ook aan boord van de Anchorage. "China heeft een vijfjarenplan en daar staat in dat ze op maritiem gebied de beste van de wereld willen worden. En dus kopen ze als ze de kans krijgen bedrijven die beschikbaar zijn."
Hij maakt zich zorgen. "Juist nu in de crisistijd zijn bedrijven kwetsbaar en vormen ze een makkelijke prooi. Ze kopen het liefst grote bedrijven want dan heb je in één keer een heleboel kennis in huis." Maar ook familiebedrijven willen ze best hebben. "Er zit overal in Nederland kennis", legt Bodewes uit.
Ons systeem is een soort snoepwinkel, de deuren staan wagenwijd open en iedereen mag kopen, maar ze mogen niet de hele winkel overnemen.
"Het is een soort ecosysteem. Je hebt elkaar nodig om te kunnen bestaan. En als er dan uit die keten een klein bedrijf wegvalt dan voelen ook de grote ondernemingen het, want bij die kleinere bedrijven beginnen vaak de innovaties, de vernieuwingen en nemen ze gespecialiseerd werk voor hun rekening waar de grote bedrijven dan weer van profiteren."
In de kantine van de werf, op de kant (aan de wal) waar we verder praten en iedereen op gepaste afstand van elkaar koffie haalt, zegt ze het wel te begrijpen. "Als jij een familiebedrijf hebt en er is geen opvolger, dan is het wel heel aantrekkelijk om te verkopen."
Maar ze vindt het wel heel oneerlijk. "Het zijn bedrijven die door de staat worden gesteund dat is nooit eerlijk. Het is de glijbaan naar de afgrond voor de Nederlandse industrie."
Snoepwinkel
Waakzaam is het woord dat zowel Bodewes als De Graaf gebruikt. Opletten dat niet opeens bedrijven worden overgenomen. Niet alleen in Nederland, maar vooral in Europa. "We hebben elkaar nodig in Europa anders leggen we het af tegen China. Ons systeem is een soort snoepwinkel, de deuren staan wagenwijd open en iedereen mag kopen, maar ze mogen niet de hele winkel overnemen, want dan hebben we zelf niks meer."
Het schip is over een paar weken klaar voor de eerste testen op zee. Bodewes glimlacht. Hoewel het de bedoeling is om in Zeeland te gaan baggeren heeft ze het over de Nederlandse export. "Dat moeten we koesteren. Export is de toekomst en de boterham van Nederland. Dat moeten we met hulp van Europa beschermen."
Overal waar ze ter wereld komt, hoort ze lof over de Nederlandse scheepsbouwers. "Dat doen we al eeuwen", vult De Graaf aan. Het aantal werven is de laatste tijd afgenomen en de Nederlandse scheepsbouwers hebben zich vernieuwd. "We zijn een kleine familie, maar wel een die niet zonder elkaar kan."
Bodewes vreest wel voor de familie. "De overnames zijn al aan de gang. Bedrijven zijn zwak, je krijgt dan geen geld van de bank, orders vallen weg, je krijgt geen steun. Dan slaat de angst toe en wordt het heel lastig om te overleven."