Italië is het hoogtepunt van de coronacrisis pas net voorbij, maar in de noordelijke regio Lombardije - die het zwaarst getroffen is door de pandemie - zijn de eerste gerechtelijke onderzoeken al begonnen.
Het land heeft na de VS de meeste coronaslachtoffers ter wereld, waarvan ongeveer de helft in Lombardije. Opvallend is vooral het hoge aantal doden in verpleeghuizen. Aanklagers kijken momenteel welke rol de lokale gezondheidsautoriteiten en regionale overheden hierin hebben gespeeld.
"Het blijft voorlopig speculeren waarom het in Lombardije zo is misgegaan", vertelt Italië-correspondent Mustafa Marghadi. "Maar een aantal zaken zijn vrij helder." Hieronder deze belangrijkste oorzaken op een rij.
Weinig informatie en niet voorbereid
Allereerst was er een groot gebrek aan informatie over coronavirus. "Italië werd overvallen door het virus", vertelt Marghadi. "Toen de eerste mensen met longklachten zich in januari meldden, dachten artsen dat het om een longontsteking ging."
Zelfs toen op 21 februari de eerste coronabesmetting gemeld werd, was er nog maar weinig over het virus bekend. De Wereldgezondheidsorganisatie dacht toen nog dat het virus beheersbaar was en lang niet zo besmettelijk zou zijn als de gewone griep.
"Italië heeft in die zin veel pech gehad om het eerste Europese land te zijn waar het virus werd vastgesteld", zegt Marghadi. "Hierdoor liep het land achter de feiten aan en konden ze niet direct effectieve maatregelen nemen. Buurlanden konden daarentegen beter ingrijpen, op basis van wat ze in Italië zagen."
Bovendien was het zorgsysteem in Italië niet voorbereid op een uitbraak van deze omvang. Het land heeft met 9 IC-bedden per 100.000 inwoners een lage capaciteit op intensivecareafdelingen. In Lombardije raakten de IC-bedden dan ook snel bezet en daarom werden mensen thuis behandeld, wat achteraf fataal bleek.
Economische belangen
Daarnaast spelen ook economische belangen een rol in de verspreiding van het virus. Lombardije is het industriële hart van het land. De regio is goed voor ruim 20 procent van het bruto binnenlands product. "Het was daarom van belang om de fabrieken en bedrijven in de regio zo lang mogelijk draaiende te houden", zegt Marghadi. Dit betekent overigens niet dat de autoriteiten bewust traag maatregelen hebben genomen. "Destijds wist niemand nog dat de virusuitbraak zo kolossaal zou zijn."
Daarnaast is het volgens de Italië-correspondent ook aannemelijk dat werkgeversorganisaties druk hebben uitgeoefend op de politiek om alles zo lang mogelijk open te houden. "Lobbyen gebeurt natuurlijk achter gesloten deuren, maar de kans is groot dat werkgeversorganisaties hun best hebben gedaan om bedrijven zo lang mogelijk open te houden, zodat de economische schade beperkt zou blijven."
Om de economie draaiende te houden, startte de Italiaanse werkgeversorganisatie Confindustria in Lombardije een social media-campagne onder de hashtag #YesWeWork:
Het doel was dus om een balans te vinden tussen het draaiende houden van de economie en het voorkomen dat de volksgezondheid in gevaar zou komen. Toen op 7 maart de lockdown in Lombardije inging, mochten sommige fabrieken dan ook openblijven. Pas toen werknemers gingen staken - omdat ze zich zorgen maakten om hun gezondheid - volgde het besluit om alleen nog essentiële bedrijven open te houden.
Misstanden in verpleeghuizen
Tot slot telt Lombardije meer 65-plussers dan elke andere Italiaanse regio, een groep die meer risico loopt het virus te krijgen. Sinds vorige week komen er via lokale media steeds meer verhalen naar buiten over de misstanden in verpleeghuizen en het daaropvolgende hoge dodental. "Er gaan verhalen rond dat het dragen van mondkapjes in sommige verzorgingstehuizen verboden zou zijn, omdat dit onnodig paniek zou zaaien", vertelt Marghadi.
Eerder al werd bekend dat regionale autoriteiten de directeuren van verpleeghuizen erop hadden aangedrongen zieke 75-plussers niet naar het ziekenhuis te sturen als ze ook andere gezondheidsklachten hadden. Het doel was om ziekenhuisbedden vrij te houden. Ook zouden om dezelfde reden herstellende coronapatiënten zijn opgenomen in verpleeghuizen. Een vereiste hierbij was dat ze geïsoleerd zouden leven van de bewoners, maar het is niet duidelijk of dit ook echt is gebeurd.
Naar deze en andere misstanden in verpleeghuizen wordt nu onderzoek gedaan. "Het gaat nu vooral nog om lokaal onderzoek", zegt Marghadi. "Maar als het land straks weer op de been is, zullen regionale en misschien zelfs landelijke onderzoeken volgen."
