Het vrouwenvoetbal is jarig, de sport die in Nederland lang verboden was
Het is nog niet eens zo heel lang geleden dat je als meisje op voetbal wat had uit te leggen. Sterker nog, voor vrouwen was de sport ooit zelfs verboden. Door de KNVB nog wel, onze eigen Koninklijke Nederlandse Voetbal Bond.
Daarom werd de Algemene Damesvoetbalbond in het leven geroepen, vandaag exact 65 jaar geleden.
"Ze konden het niet meer tegenhouden", weet Lenie van der Jagt, deelneemster en international van het eerste uur. "Maar dat het vrouwenvoetbal zou worden wat het nu is, had ik lange tijd niet durven denken. Wel gehoopt trouwens."
Veni vidi vici
Veel stelde het aanvankelijk niet voor. Veertien clubs bonden de strijd met elkaar aan in een competitie. Van der Jagt was als 13-jarige eigenlijk nog een jaartje te jong toen ze zich aansloot. Ze kreeg na een proeftraining het voordeel van de twijfel bij een club genaamd VVV. "Dat stond voor veni vidi vici."
Een gevleugelde uitspraak. En er waren wat twijfels te overwinnen. "Als we een wedstrijd speelden, moest dat minimaal twee uur voor of na een mannenwedstrijd. Trainen deden we zelfs vaak op openbaar terrein, zoals op het Afrikaanderplein in Rotterdam."
Hoewel de KNVB het vrouwenvoetbal in 1971 alsnog accepteerde, werd de sport door het grote publiek lang met argusogen bekeken. Generaties later ondervond ook oud-international Anouk Hoogendijk dat nog, die net als veel talentvolle meisjes rond de eeuwwisseling als jeugdspeler nog gewoon met de jongens moest meedoen.
Ik weet nog wat een berichten ik ineens kreeg. Mijn Hyves stroomde over.
"Je kreeg er altijd wel vragen over", herinnert ze zich nog goed. Maar een rake penalty op het juiste moment deed wonderen. Hoogendijk gaf Nederland tijdens de eerste deelname aan een groot toernooi het beslissende zetje naar de laatste vier op het EK van 2009. En nog veel meer dan dat.
Erica Terpstra verscheen destijds in de kleedkamer. Sportkoepel NOC*NSF beloonde de speelsters met de A-status. En liefst 1,6 miljoen kijkers zaten aan de buis gekluisterd voor de halve finale tegen Engeland. "We bereikten eindelijk waar we al die jaren zo hard voor gewerkt hadden. Ik weet nog dat ik ineens heel veel berichten kreeg. Mijn Hyves - dat hadden we in die tijd allemaal - stroomde over."
Het was nog net voor de doorbraak van de smartphone. Het lukte de toenmalige bondscoach Vera Pauw om de ontstane gekte tijdens het toernooi buiten de deur te houden. "Ze probeerde dat echt bij ons uit te schakelen. We schrokken eerlijk gezegd ook best wel toen we achteraf zagen dat we ineens op de voorpagina's van de kranten stonden."
Niet slecht voor een stel 'manwijven', zoals voetballende vrouwen volgens Van der Jagt in het verleden vaak werden getypeerd.
Hobbezak
Aan het bijschaven van dat imago werd achter de schermen veel harder gewerkt dan veel mensen beseffen. Ook daar had Pauw een grote rol in. Neem alleen al de tenues, roept Hoogendijk in herinnering. "Ik debuteerde ooit in een soort hobbezak. En kijk dan eens naar de getailleerde shirts van nu. Gemaakt voor echte atleten."
En het team heeft een gezicht gekregen, de speelsters zijn trotse ambassadeurs van een tak van voetbal die bloeit als nooit tevoren. "Het is een heel divers gezelschap. Alles komt samen", omschrijft de 103-voudig international de aantrekkingskracht van het huidige Oranje.
Onderstaande grafiek toont de groei van vrouwelijke leden in de afgelopen decennia:
"En de laatste jaren valt alles op zijn plek, ook de timing kan niet beter", aldus Hoogendijk. "Pieken in de periode dat de mannen net op de grote toernooien ontbreken. Ik zeg altijd dat Vera Pauw het fundament heeft gelegd en een huis is gaan bouwen. De huidige bondscoach Sarina Wiegman heeft het dak erop gezet. Beiden zijn van onschatbare waarde geweest voor het huidige succes."
Afgunst
Toch is ook nog altijd afgunst voelbaar en hoorbaar. Herhaaldelijk worden vraagtekens gezet bij het niveau en keer op keer worden vergelijkingen getrokken met de mannen. Maar inmiddels weten de vrouwen die kritiek resoluut te pareren.
"Mannen spelen fysieker, wij moeten het meer van techniek hebben. Dat was vroeger al zo", meent Van der Jagt. "Mannen zijn dan wel sterker, ik vind ze in het veld een stuk kinderachtiger."
"Vrouwen zijn veel volgzamer", stelt Hoogendijk. Inmiddels zijn er ook steeds meer vrouwelijke coaches, wat de vraag oproept in hoeverre de vrouwen op tactisch gebied de kloof met de mannen hebben weten te dichten. "Als er twee vrouwen zouden kunnen slagen in de mannenwereld, dan zijn het Vera Pauw en Sarina Wiegman."
De 34-jarige Hoogendijk stopte als international vlak voor de grootste successen van Oranje, maar heeft absoluut geen spijt van die keuze gehad. Hoewel ze zelf het grootste deel van haar carrière nog speelde voor een verkapte onkostenvergoeding, gunt ze de huidige ploeg uit de grond van haar hart alle succes van de wereld. In haar rol als tv-analist staat ze nog steeds dicht bij het elftal.
Van der Jagt wordt volgende maand 78. Ook zij, de pionier van het vrouwenvoetbal, volgt alles nog op de voet, al zal ze op straat niet zo snel worden herkend.
"Ik trap nog graag een balletje met mijn kleinzoon. Ik had het wel willen zien of ik mee had gekund als ik in deze tijd had gespeeld. Onderschat het niet, er werd vroeger door ons ook al echt wel aardig gevoetbald."
Bekijk hieronder de uitzending die Andere Tijden Sport vorig jaar maakte over oud-bondscoach Vera Pauw, de grondlegster van het vrouwenvoetbal in Nederland:
