50Plus stapt uit onderhandelingen Brabants College, en wat wil het CDA?

• Barbara Terlingen

  redacteur Politiek

Ze waren aan het carnavallen en toen was daar het coronavirus. Dus dat de onderhandelingen voor een nieuw te vormen college in Brabant even stillagen, zal niemand verbaasd hebben, maar sinds vandaag zitten CDA, VVD en Forum voor Democratie weer om tafel.

50Plus doet niet meer mee. De partij liet vanmorgen weten "niet klaar te zijn voor bestuursdeelname".

"Een geschenk uit de hemel" ging daarna rond in een Brabantse WhatsApp-groep van verontruste CDA'ers. Ze zien de samenwerking met Forum voor Democratie niet zitten en hopen dat de onderhandelingen het liefst vandaag nog stoppen. Door het vertrek van 50Plus heeft de beoogde coalitie geen meerderheid meer, maar de gesprekken gaan gewoon door, bevestigt een woordvoerder van de provincie Brabant. Opties zijn er ook nog met Lokaal Brabant of de ChristenUnie/SGP.

Verdeeld CDA

Maar welke weg zal het CDA inslaan? De partij is verdeeld, net als over de samenwerking met de PVV in 2010. Dat blijkt weer in alle hevigheid. De rest van het land kijkt, een jaar voor de verkiezingen, met belangstelling toe.

"Ook al zijn die gevoeligheden er, het is zeker legitiem om met een democratisch gekozen partij om tafel te gaan", vindt het Boekelse CDA-raadslid Gruijters. "Welke kant er ook gekozen wordt, dit is een moeilijk besluit. Van zo'n besluit zou ik wel een paar nachten wakker liggen", zegt de Tilburgse CDA-fractievoorzitter Couwenberg.

Op een deel van de inhoud lijken veel CDA'ers in Brabant kansen voor samenwerking te zien. Zeker als het gaat om de stikstofproblematiek en het beleid ten aanzien van de boeren hopen sommigen op een nieuwe koers. Dat bleek ook toen het CDA in december vorig jaar uit het toenmalige college stapte.

Twee weken geleden peilde het CDA Brabant bij de lokale afdelingen of er genoeg vertrouwen was. Daarna zag de partij geen reden om van de onderhandelingen af te zien. "Het is nu ineens wel serieus", ziet verslaggever Jan de Vries van Omroep Brabant.

Ontspannen

Limburg kan als voorbeeld dienen. De politieke samenwerking verloopt daar via een "extraparlementair college". Het Limburgse provinciebestuur zoekt op inhoud naar wisselende meerderheden. Forum is daarbij belangrijk voor de steun en levert een deeltijdgedeputeerde.

De Limburgse CDA-gedeputeerde en oud-Kamerlid Ger Koopmans is positief over hoe dat voor Limburg uitpakt. "Waren wij op geen enkele manier de samenwerking met Forum aangegaan, dan had dat ook weer gevoelig gelegen", zegt hij. "Nee, op hoe die onderhandelingen nu in Brabant gaan, ga ik echt niet in", zegt hij beslist. "Daar bemoei ik me niet mee, dat is echt aan hen."

Wel wil hij vertellen waarom het in Limburg volgens hem zo goed gaat. Volgens Koopmans is deze vorm van samenwerking "heel ontspannen". Geen lange collegevergaderingen, niets vooraf dichtgetimmerd. Dat is, zo geeft Koopmans toe, een enkele keer bij stemmingen wel even "heel spannend", maar over het algemeen vooral toch "heel praktisch".

Duidelijke afspraken, vooraf door alle elf partijen onderschreven, werken volgens Koopmans ook mee. "Zo werken we aan de energietransitie met respect voor elkaars perspectief. Ook is artikel 1 van de Grondwet over gelijke behandeling opnieuw door alle partijen onderschreven."

De tweet over een vermeend incident in een trein, zoals onlangs door Baudet gestuurd, verandert niets aan de samenwerking. "We hebben al meteen afgesproken dat we ons niet laten afleiden door de landelijke politiek. Als Thierry (Baudet), Wopke (Hoekstra) of Jesse (Klaver) in Den Haag iets roepen, gaan we daar hier in de Staten echt niet eindeloos over in debat. We spreken elkaar aan op Limburgse zaken."

Cruciale Brabantse thema's

Dat het in Brabant ook die kant op moet, is voor CDA-fractievoorzitter Couwenberg nog helemaal geen uitgemaakte zaak. "Zo'n extraparlementair college met zulke afspraken zal het voor sommige mensen makkelijker maken, maar ik zie dat verschil niet. Het is toch samenwerken, in welke vorm dan ook."

Alles zal afhangen van de gesprekken die nu lopen, zegt het Boekelse CDA-raadslid Robin Gruijters. Forum Brabant zal "zich moeten bewijzen op cruciale thema's". "Is men bijvoorbeeld bereid mee te gaan in de energietransitie of blijft men wetenschappelijke feiten ontkennen? Is Forum Brabant bereid het 'kloofdenken' achter zich te laten, verbinding te zoeken? De antwoorden op die vragen moeten de doorslag geven."

Omroep Brabant-verslaggever Jan de Vries moet nog zien dat het er echt van komt. "Forum heeft zich in Brabant altijd heel kritisch opgesteld ten opzichte van de energietransitie, maar er lopen al heel veel contracten met bedrijven en organisaties. Gaan die allemaal van tafel? Daar kun je niet zomaar een streep door zetten." En een radicale koerswijziging is volgens hem nog maar niet zo gemaakt, niet voor het CDA en ook niet binnen de Brabantse VVD.

Oud-CDA-kopstukken, het landelijke partijbestuur en de Haagse fractie houden zich voorlopig stil: het is nu eerst aan Brabant, zo klinkt het daar. "Maar vroeg of laat zal de partij er wat mee moeten", zegt de Gravense Jacques Leurs, één van de tientallen verontruste CDA'ers die zich verenigd hebben.

Hij is teleurgesteld: "Ik spreek meer journalisten dan mensen uit het partijbestuur, maar ik laat me niet van de wijs brengen. We laten de Brabantse boeren niet de koers van het landelijke CDA bepalen. Deze samenwerking moeten wij gewoonweg niet willen als partij". Met de verontruste CDA'ers bereidt hij een resolutie voor op het landelijke congres in juni.

De Limburgse variant is voor Leurs ook geen optie. "Nee dat is het niet. Ook zeker niet". Hij haalt oud-premier Dries van Agt aan, die ooit zei dat het CDA niet voor links, noch voor rechts buigt. "Onze eigen kracht, daar gaat het om. Er is nog altijd zoiets als de optie van een minderheidscollege. Of de oppositie. Ik zeg u: met goed oppositie voeren, is ook helemaal niets mis."