Geheime fraudelijst van Belastingdienst was in strijd met wet
De Belastingdienst heeft ongeveer twintig jaar lang met een geheime lijst gewerkt waarop mogelijke fraudeurs stonden. Dat was in strijd met de privacywetgeving, blijkt uit een intern onderzoek van de dienst. Volgens Trouw en RTL Nieuws waren de bewijzen voor fraude onbetrouwbaar en niet controleerbaar.
Er stonden ongeveer 180.000 mensen op de lijst. Sommigen waren op die lijst gekomen doordat het Openbaar Ministerie in een strafrechtelijk onderzoek informatie over hen had opgevraagd. Er werd daarna niet bijgehouden of die bewuste mensen ook echt iets verkeerds hadden gedaan. In het systeem stond niet om wat voor melding het precies ging, alleen dat er sprake was van registratie.
Systeem niet meer actief
In het interne onderzoek van de Belastingdienst staat dat er "nauwelijks of geen onderscheid wordt gemaakt in de kwalificatie, gewicht en betekenis van een melding". Daarom is de kans groot dat een deel van de betrokkenen onterecht of bovengemiddeld snel of vaak als risico wordt aangemerkt, schreven de onderzoekers.
In januari vorig jaar was al bekend dat de lijst niet deugde, maar pas na aanhoudende vragen van Trouw en RTL Nieuws is het systeem afgelopen donderdag door de Belastingdienst uit de lucht gehaald.
Het ministerie van Financiën bevestigt dat het systeem niet voldoet aan de nieuwe privacywetgeving. Dat bleek uit een analyse van begin 2019. Het aantal mensen dat toegang tot het systeem had, is daarna beperkt.
Herkomst
Nadat een 'functionaris gegevensbescherming' het interne onderzoek van de fiscus vorige week had gelezen, adviseerde deze medewerker het systeem uit de lucht te halen. Dat is donderdag gebeurd. Het ministerie zegt dat er onvoldoende onderscheid is gemaakt in de zwaarte tussen verschillende zaken.
Volgens een woordvoerder stond de nationaliteit niet vermeld in het systeem, maar werd herkomst soms wel ingevoerd. Daar kon niet op worden gezocht, maar de gegevens konden wel geëxporteerd worden, bijvoorbeeld naar Excel. Daarin kom vervolgens wél met de zoekfunctie worden gewerkt.
Onduidelijk is of dit in het verleden ook daadwerkelijk is gedaan. "Dat kunnen we niet meer via de systemen achterhalen", zegt de woordvoerder.
De Autoriteit Persoonsgegevens is al betrokken bij het onderzoek naar de toeslagenaffaire bij de Belastingdienst. Zolang dat onderzoek loopt, wil de toezichthouder niet ingaan op vragen over de fiscus.
Mensen in financiële problemen
De commissie-Donner, die onderzoek doet naar de toeslagenaffaire, concludeerde onlangs nog dat er bij de Belastingdienst sprake was van 'institutionele vooringenomenheid'.
Er werd in die zaak uitgegaan van fraude bij de ouders, alleen vanwege het feit dat ze geselecteerd waren voor controle. Doordat deze mensen de ontvangen toeslagen moesten terugbetalen, kwam een aantal van hen in grote financiële problemen.
