Links-nationalisten van Sinn Féin krijgen meeste stemmen in Ierland

Voor het eerst heeft de links-nationalistische partij Sinn Féin de meeste stemmen gehaald bij de Ierse parlementsverkiezingen. De partij kreeg bijna twee keer zo veel stemmen als in 2016. Ook toen boekten de nationalisten al een forse winst.

Door het ingewikkelde kiessysteem wordt Sinn Féin in zeteltal net niet de grootste partij in de Daíl, het Ierse parlement. De nationalisten krijgen 37 zetels, een winst van 14 zetels maar nog altijd eentje minder dan de centrum-rechtse partij Fianna Fáil. Die zakt van 44 naar 38 zetels en is dus nipt de grootste in het parlement.

Regeringspartij Fine Gael, ook centrum-rechts, is derde geworden met 35 zetels, een verlies van 14 zetels.

Zaterdag werd er gestemd in Ierland, maar het duurde een paar dagen voordat duidelijk was hoe de 160 parlementszetels precies zouden worden verdeeld. Aan het begin van de nacht waren ze allemaal toegewezen.

Sinn Féin is controversieel, omdat de partij nauw verbonden was met de terreurbeweging IRA die met geweld streefde naar vereniging van Ierland en Noord-Ierland. Nog steeds wil de partij Noord-Ierland laten opgaan in een verenigd Ierland.

Verlies voor het midden

De afgelopen eeuw is Ierland altijd afwisselend geregeerd door Fianna Fáil (FF) en Fine Gael (FG). Beide partijen zeiden tijdens de campagne niet te willen regeren met Sinn Féin (SF), maar moesten forse verliezen in deze verkiezingen incasseren.

"Deze verkiezing is een heel duidelijke boodschap aan het politieke establishment", zei Mary Lou McDonald, de leider van de nationalistische, maar pro-Europese en pro-migratiepartij na de uitslag. "Hun dagen van dominantie zijn voorbij." Ze eist een plek aan de onderhandelingstafel.

Wat de twee centrumpartijen nu zullen doen, is nog niet helemaal duidelijk. "Dit is de grote vraag nu. Ze kunnen Sinn Féin wel negeren, maar dan lopen ze het risico dat die partij nog groter wordt", zegt correspondent Tim de Wit. "Veel Ierse kiezers willen verandering en hebben daarom op Sinn Féin gestemd."

Plekje aan tafel

Fine Gael, de partij van premier Leo Varadkar, was bij de campagne het stelligst: met Sinn Féin valt niet te onderhandelen. Maar Fianna Fáil, dat de meeste zetels heeft gehaald, lijkt dit weekend de deur opengezet te hebben voor een plekje aan de onderhandelingstafel.

Een verenigd Ierland of de brexit lijkt geen belangrijke overweging in het stemgedrag van de Ieren. "Veel Ieren in de lagere en de middenklasse hebben een afkeer gekregen van de grote partijen", zegt De Wit. "Daarom hebben ze op het linkse Sinn Féin gestemd."

De Wit sprak dit weekend met Keira Gill, die in Dublin een gaarkeuken runt. Zij krijgt steeds meer klanten:

"Ze hebben het idee dat de Ierse overheid vooral bezig is geweest met multinationals", zegt De Wit. "Ze zagen de economische groei enorm toenemen, maar voelden dat niet in hun portemonnee. En ondertussen exploderen de huren in Dublin en zijn er steeds meer daklozen op straat."

Toch kan de uitslag wel degelijk gevolgen hebben voor een verenigd Ierland. Voor Sinn Féin is een referendum in Noord-Ierland opeisen bij Londen noodzakelijk. "Dat betekent niet dat het meteen gaat gebeuren", zegt De Wit. "Maar net zoals bij Schotland, zou het kunnen dat de discussie nu losbarst."